Anatomiya 2014. indd

Gazning parsial bosimi deb, gazlar aralashmasi umumiy bosi-

mining shu gazga tegishli qismiga aytiladi. Agar atmosfera bosimi 

760 mm simob ustuniga teng va atmosfera havosida 20,94 % O

2

, 

0,03 % CO

2

 va 79,03 % N

2

 bo‘lsa, har bir gazning parsial bosimi-

ni alohida hisoblash oson bo‘ladi.

100 % gazlar aralashmasi bosimi 760 mm simob ustuniga 

teng; O

2

 niki 20,94 % bo‘lsa:

760 20, 97

159 mm simob ustuni

100

X

×

=

=

Shunday hisoblangan CO

2 

ning parsial bosimi 0,2 mm si-

mob ustuniga teng bo‘lsa, N

2

 niki 600,8 mm simob ustuniga teng 

bo‘ladi.

Alveolalarda O

2

 ning parsial bosimi 102 mm s.u., CO

2 

– 40, 

N

2 

– 571 va suv bug‘iniki 47 mm s.u., teng. Alveolalardagi O

2

 

ning parsial bosimi vena qonidagidan ko‘p bo‘lgani uchun kislo-

rod alveoladan kapillyarga o‘tadi. CO

2

 ning kuchlanishi vena qo-

nida alveolaga nisbatan ko‘p bo‘lgani uchun u alveolaga o‘tadi. 

O‘pka ventilyatsiyasi yoki nafasning minutli hajmi deb o‘pka-

dan bir minutda o‘tadigan havoning hajmiga aytiladi. Tinch ho-

latda nafasning minutlik hajmi 5–8 l/min, jismoniy ishda 80 l/min 

gacha ko‘payadi. Olinayotgan havoning bir qismi (140 ml yaqi-

ni) nafas yo‘llarida qoladi va alveola ventilyatsiyasida ishtirok 

etmaydi. Shunday qilib, tinch nafas olganda alveolaga 500 ml 

emas, balki 360 ml havo kiradi. Havo o‘tkazuvchi yo‘llarni «o‘lik 

bo‘shliq» deyiladi, chunki unda yo‘tgan havo gaz almashinuvida 

ishtirok etmay, chiqarilayotgan havo bilan aralashib ketadi.