Aholini ijtimoiy muhofaza qilish

harakati  ko‘pgina  Yevropa  mamlakatlari  va  AQSHda  o‘ziga  xos  o‘ringa  ega. 

Ko‘ngillilar qatlami turlicha: pensionerlar, yoshlar o‘zlarining shaxsiy vaqtlarining 

bir  qismini  jamiyat  qiziqishlari  uchun  sarf  etadilar.  Bundan  tashqari  Buyuk 

Britaniya,  Germaniya,  Shvetsiya  va  boshqa  bir  qator  mamlakatlarda  ko‘ngillilar 

ishtirokida  turli  xayriya  maqsadlari  uchun  katta  miqyosdagi  tadbirlar  o‘tkazish 

orqali mablag‘lar yig‘iladi.  

 

Aholini  ijtimoiy  himoya  qilishning  quyidagi    nodavlat  shakllari  mavjud: 

shaxsiy  xayriya,  korporativ  ijtimoiy  yordam;  institutsional  xayriya;  ixtiyoriy 

yordam; xalqaro (gumanitar yordam).  

 

Ijtimoiy  himoyaning  eng  qadimiy  nodavlat  shakllaridan  biri  bu  shaxsiy 

xayriyadir. Uning chegaralari insonning butun umri davomida bir marotaba qilgan 

---

25 

 

ehsonidan  tortib,  insonning  hayot  tarzini  aks  ettiruvchi  xususiy,  avlodlar  nomini 

ulug‘lovchi xayriya fondlarigacha belgilangandir. Yordam ko‘rsatish sub’yektlari: 

xayriya  qiluvchi  fuqarolar,  shaxslar.  Ushbu  yordam  sub’yektiv  ahamiyatga  ega 

bo‘lib,  xayr-saxovat  harakatini  namoyon  etuvchi  individ  yondashuviga  bog‘liq. 

Mazkur holat har doim ham ochiq namoyon bo‘lmaydi, u haqida faqatgina yordam 

ko‘rsatuvchi  sub’yektning  o‘zi  yoki  yordam  ko‘rsatiluvchi  ob’yektgina  bilishi 

mumkin,  xolos,  shuning  uchun  bu  holatni  aniq  hisob-kitob  qilish  imkoniyati 

mavjud emas. Xayriya yordami ko‘rsatish sabablari ham turli - tuman ko‘rinishga 

ega  bo‘lib,  ularning  asosida  yaqin  kishisiga  yordam  ko‘rsatish,  o‘z  gunohlarini 

“yuvish”ga bo‘lgan harakatlar kabi diniy sabablar yoki achinish, savob ishlar qilish 

va  shunga  o‘xshash  bo‘lgan  boshqa  istaklar  sabab  bo‘lishi  mumkin.  Shaxsiy 

xayriyaning iqtisodiy asosi sifatida individning shaxsiy resurslari namoyon bo‘ladi.