Кўчмас мулк ва мулк ҳУҚУҚи амалий қўлланма

КЎЧМАС МУЛК ВА МУЛК ҲУҚУҚИ
94
квартиранинг бир қисмининг майдони мулкка бўлган ҳуқуқни тасдиқловчи 
ҳужжат бўйича кўрсатилади.
Якка тартибда уй-жой қуриш учун ер участкаси олган эдим. Қурилиш 
ишларининг 50 фоиздан кўпроғини бажардим. Ҳозирда қурилиш ишларини 
якунлаш имконим йўқ ва уни сотишга зарурат юзага келган.
Қурилиш ишлари тамомланмаган бўлсада, мен ҳали тўлиқ қуриб 
битказилмаган уйни сота оламанми?
Савол
Қурилиши тамомланмаган уйни ҳам сотишингиз мумкин. 
Бунинг учун қуриб битказилмаган уй, квартира, уйнинг ёки кварти-
ранинг бир қисмини бошқа шахсга ўтказишга рухсат бериш тўғрисидаги 
маҳаллий давлат ҳокимияти органининг қарорини олишингиз керак.
Ушбу қарор асосида умумий асосларда уй-жойнинг олди-сотди 
шартномасини расмийлаштирасиз.
Жавоб
Фуқаролик қонунчилигида уй-жой бўйича тўлов мажбуриятларини тўлиқ 
ёки қисман кейинчалик, яъни битимда кўрсатилган маълум муддатда амалга 
ошириш шарти билан бошқа шахсга ўтказиш ҳуқуқи ҳам назарда тутилган 
бўлиб, бундай ҳолатда мажбуриятнинг келгусида бажарилишини таъминлаш 
мақсадида, нотариус томонидан тарафлар ўртасидаги тўлов ва бошқа 
мажбуриятлар амалга оширилгунга қадар битимда кўрсатилган муддатга уй, 
квартира, уйнинг ёки квартиранинг бир қисмини бошқа шахсга ўтказишга 
тақиқ қўйилади.
Уй-жой олди-сотди шартномасини расмийлаштиришда аниқланиши лозим 
бўлган аҳамиятли ҳолатлардан бири шартнома предмети бўлган мулк (уй-жой)-
нинг бошқа мажбуриятлар билан боғланмаганлигини билишдир. 
Зеро, шартнома предмети бўлган уй-жой бошқа мажбуриятлар билан 
боғланган бўлса, хусусан, гаровга қўйилган, фуқаролик ёки жиноят иши 
кўрилиши муносабати билан хатланган бўлса, шартномани нотариал тасдиқлаш 
мумкин эмас.
Бу ҳолат “Ергеодезкадастр” давлат қўмитаси ҳудудий бўлинмасининг 
маълумотномаси, уй-жойларга қўйилган тақиққа оид нотариал идораларнинг 
маълумотлар тизими орқали текширилади.
Тақиқ ва хатлов мавжуд бўлган уй ёки квартирани, уйнинг ёки квартиранинг 
бир қисмини бошқа шахсга ўтказиш бўйича битим тақиқ ва хатлов олиб 
ташлангандан кейин тасдиқланади.
Уй-жойни эгаллаш билан боғлиқ шартномаларни тузиш ҳамда нотариал 
тасдиқлашда юқоридаги талаблар кенг қамровли бўлсада, умумий тусда 

---

95
бўлиб, шартнома иштирокчиларининг мақомидан (юридик шахс, вояга 
етмаган ёки муомалага лаёқатсиз шахс) ва уй-жойга нисбатан мулк ҳуқуқининг 
асосидан (умумий мулк ҳуқуқига кўра тегишли, хусусийлаштирилган, 
қурилиши тамомланмаган уй-жой) келиб чиққан ҳолда қўшимча талаблар 
ҳам белгиланади.
Қуйида уй-жойнинг олди-сотди шартномасини расмийлаштиришда 
фуқаролик муомаласида кенг учрайдиган ҳолатлар бўйича бундай битимларни 
тузишнинг қўшимча хусусиятлари келтирилган. 
Юридик шахслар уй-жойларнинг мулкдори сифатида шартномавий 
муносабатларга киришганда ушбу шартномаларнинг қонунийлигини эътироф 
этувчи ўзига хос талаблар ва шартлар мавжуддир. Бундай талаблар юридик 
шахснинг ташкилий-ҳуқуқий шаклидан келиб чиққан ҳолда белгиланади.
Қонунга мувофиқ, юридик шахс ўзининг таъсис ҳужжатларида назарда 
тутилган фаолияти мақсадларига мувофиқ фуқаролик ҳуқуқ лаёқатига эга 
бўлади. Яъни юридик шахснинг таъсис ҳужжатлари уни фаолиятининг ҳуқуқий 
асоси ҳисобланади. 
Фуқаролик қонунчилигига мувофиқ юридик шахснинг таъсис ҳужжатлари 
қуйидагилардир:
●
устав;
●
таъсис шартномаси.