Ызбекистон республикаси олий ва ырта

6.3.  Korxonani baholash 
 
Korxona  to‘g‘risidagi  axborot  investorlar  korxonaning  ishonchliligi,  uning 
bozordagi  holati  barqarorligiga  ishonch  hosil  qilishlari  uchun  iloji  boricha  to‘liq 
bo‘lishi lozim. Korxonani tavsiflash uning yaratilish tarixi, tashkiliy-huquqiy shakli, 
davlat  idoralarida  ro‘yxatdan  o‘tishi,  xo‘jalik  aloqalari,  eng  yirik  foydali  loyihalari, 
menejmentning  samaradorligi  haqidagi  ma‘lumotlar  va  boshqalarni  qamrab  olishi 
lozim. 
Korxona tavsifnomasi quyidagi savollarga to‘liq javob berishi zarur: 

  korxona tarixi, o‘tgan davr mobaynida uning rivojlanishi; 

---

 
62 

  korxonaning asosiy egalari ro‘yxati, ulardan har birining korxonaning asos 
topishi va faoliyat ko‘rsatishidagi roli; 

  korxona rivojlanishiga ta‘sir ko‘rsatgan hodisalar; 

  korxonaning tashkiliy tuzilmasi va xodimlar haqidagi ma‘lumotlar; 

  mahsulotni sotishda tarixiy va joriy tendentsiyalar; 

  so‘nggi  uch  yil  mobaynida  korxonaning  texnik-iqtisodiy  va  moliyaviy 
ko‘rsatkichlari; 

  korxonaning asosiy yutuq va ustunliklari; 

  sotuv hajmi dinamikasi; 

  korxonaning bozordagi ulushi va uning tendentsiyalari; 

  korxona reklamasi va reklama imkoniyatlaridan foydalanish darajasi; 

  korxonaning tashkiliy-huquqiy darajasi; 

  korxona xarajatlari; 

  moliyaviy-xo‘jalik 
faoliyatida 
korxona 
oldida 
vujudga 
keluvchi 
muammolar; 

  korxonaning  kuchli  va  zaif  tomonlarini  baholash  (mahsulot  yoki  xizmat 
sifati, sotuv imkoniyatlari, ishlab chiqarish xarajatlari darajasi, xodimlar malakasi va 
tajribasi,  texnologiyalar  darajasi,  materiallar  va  butlovchi  qismlarni  etkazib  berish 
sharoitlari, menejment darajasi). 
Tashqi muxitga munosabati nuqtai nazaridan korxona tahlilini amalga oshirish 
uchun  samarali  vosita  sifatida  SWOT-  tahlilini  amalga  oshirishni  tavsiya  etish 
mumkin. 
SWOT-quyidagilarni  bildiradi:  S-strength  (kuchli  tomonlar);
     
  W-  Weakness 
(zaif tomonlar); O - Opportunities (imkoniyatlar); T- Thereats (xavflar). 
SWOT-tahlili  korxonaning kuchli va  zaif tomonlari  tahlilini,  mumkin bo‘lgan 
xavf-xatarlar  muxitini  o‘rganish  va  bashorat  qilishni  (prognozlash),  zararni  oldini 
olish bo‘yicha tadbirlarni ishlab chiqishni, korxonaning strategik va joriy (taktik) im-
koniyatlari  tahlilini,  xavflarni  oldini  olish,  zaif  tomonlarni  qisqartirish  bo‘yicha  tad-
birlarni ishlab chiqishni, korxonaning kuchli tomonlarini mustahkamlash va imkoni-
yatlarni  kengaytirishni  ko‘zda  tutadi.  Baholashning  mukammalligi  va  uning  biznes-
rejada  detallashtirish  darajasi  tahlilning  yo‘naltirilishiga  (kimga  va  nima  uchun)  va 
maqsadlariga bog‘liq bo‘ladi
12
. 
SWOT-tahlilning  asosiy  g‘oyalarini  tushunarli  bo‘lishi  uchun  olingan  na-
tijalarni jadval shaklida aks ettirish maqsadga muvofiq. 
SWOT-tahlilning mazmunini quyidagi 6.2-rasmda ko‘rish mumkin.