O’zbekiston Oliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligi Toshkent davlat sharqshunoslik instituti



Download 2,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/93
Sana14.09.2021
Hajmi2,19 Mb.
#174459
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   93
Bog'liq
arab tili fanidan 22.05.00. sharq filologiyasi bakalavriaturasining i-iv kurslari uchun maruza matnlari (1)

TAYANCh IBORALAR 
 
1.  Tovush o’zgarishi. 
2.  Assimilyatsiya. 
3.  To’liq 
4.  Juz’iy. 
5.  Regressiv. 
6.  Progressiv. 
7.  Kontakt. 
8.  Distakt. 
ADABIYOTLAR 
 
1.  Kovalyov A.A., Sharbatov G.Sh., Uchebnik arabskogo yaz’ka, 1998,  31, 
32, 36.  
2.  Holidov B.Z., Uchebnik arabskogo yaz’ka, 1977, str. 51-55. 
3.  Ibrohimov N.,Yusupov, Arab tili grammatikasi,Toshkent, 1997, 8, 19-24  b. 
4.Talabov E., Arab tili darsligi, Toshkent, 1993, 55. 
 5. Gabuchyan G.M. Teoriya artiklya i problem’ arabskogo sintaksisa, Moskva, 
1972, str.220 
 


 
 
 
28
 
 
 
ARAB TILIDA URG’U . GAPNING MAZMUNIGA KO’RA OHANG 
HUSUSIYATLARI. 
 
1.  Asosiy urg’u. 
2.  Ikkinchi darajali urg’u. 
3.  Urg’uning ko’chishi. 
 
   O’zbek  tilidagidan  farqli  ravishda,  arab  tilida  urg’uli  bog’in  kuchli  va  ancha 
yuqori  ovozda  talaffuz  qilinadi.  Urg’uning  o’rni,  sifati  hammavaqt  bog’inning 
turi va soniga bog’liq bo’ladi. 
   Arab  tilida  urg’ular  asosiy  va  ikkinchi  darajali  bo’ladi.  Asosiy  urg’uli  bog’in 
ovozning  yuqoriligi  bilan  ajralib  turadi  -  u  alohida  kuch  bilan,  boshqa 
bog’inlardan  ajralib  talaffuz  qilinadi.  Ikkinchi  darajali  urg’u  tushgan  bog’in 
asosiy  urg’ulidan  bir  oz  sust,  biroq  urg’usizlardan  birmuncha  kuchli  aytiladi. 
o’lar  bir  so’zda  bir  asosiy  va  bir  yoki  ikkita  ikkinchi  darajali  urg’uli  bog’inlar 
bo’ladi. 
   Asosiy urg’u hech qachon so’z oxiriga tushmaydi. Agar so’z oxiridan ikkinchi 
bog’in  cho’ziq bo’lsa, asosiy urg’u o’shanga tushadi: 
        mak-tu:-bun, da-ras-tum 
   So’z  oxiridan  ikkinchi  bog’in  qisqa  bo’lsa,  urg’u  undan  oldingi  uchinchi 
bog’inga tushadi: 
        mak-ta-bun, ma-sha:ki-lu 
   Ikki bog’inli so’zlarda urg’u, hoh cho’ziq, hoh qisqa bo’lsin, birinchi bog’inga 
tushadi: 
   qul-tu, na:-la, ya-dun 
   Ikkinchi  darajali  urg’ular,  ososiy  urg’uli  bog’inning  har  ikki  tomonidan 
cho’ziq bo’ginlar mavjud bo’lsa, o’shalarga tushishi mumkin: 
   mus-tah-di-mun. 
   Eslatilgan  o’rinlardagi  qisqa  bo’lsa,  ularga  hech  qachon  ikkinchi  darajali 
urg’ular tushmaydi. 
   Ma’lumki,  muzakkar  so’zlardan  muannas  shakllar  yasalganda  so’z  oxirida 
yangi bog’in paydo  bo’ladi. Demak, bog’inlar  munosabatida o’zgarish  vujudga 
keladi.  Ana  shu  yangi  grammatik  munosabat  ko’p  so’zlarda  bog’inning 
ko’chishiga sabab bo’ladi: 
   sa:kinun, ka:tibun 
   Urg’ular  barcha  hollarda  ham  ko’chavermaydi.  Uch  va  undan  ortiq  bo’g’inli 
muzakkar    shakllardan  muannas  so’zlar  yasalgandagina  urg’u  ko’chishi 
mumkin.  YAna  shart  shuki,  orqadan  ikkinchi  bo’g’in  urg’usiz  qoladigan  holat 
mavjud bo’lishi kerak. 
   mudarrisun, mudarrisatun 
   muhandisun, muhandisatun. 
   quyidagi holatlarda urg’u ko’chmaydi: 
a) ikki bo’g’inli so’zlardan muannas shakllar yasalganda: 
ibnun - ibnatun, zavjun - zavjatun 


 
 
 
29
 
 
 
b) uch bo’g’inli so’zlarning ikkinchi bo’g’ini cho’ziq bo’lganda: 
hama:lun - hamma:latun  
 
SAVOLLAR 
1.  Arab tilidagi urg’u o’zbek tilidagisidan qanday farq qiladi? 
2.  Asosiy urg’u nima? 
3.  Asosiy urg’u qaysi bo’g’inlarga tushadi? 
4.  Ikkinchi darajali urg’u qanday urg’u? 
5.  U qanday  bo’g’inlarga tushadi? 
6.  Urg’u qanday hollarda ko’chadi? 
 

Download 2,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish