Ғ. м. қосимов менежмент ўзбекистоп Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги упиверситетлар ва олий техника

5. Ўзбекистонда бозор, тадбиркорлик ва бизнес
Иқтисодий жиҳатдан равнақ топган мамлакатлар- 
нинг ҳаммаси ўзининг фаровонлигига хўжалик юри- 
тищнинг бозор тизими туфайли эришган.
Ўзбекистонда бозор АКД1 ёки Англия, Швеция 
ёки Япония мамлакатлари босиб бораётган йўлга 
мутлақо ўхшаш бўлмайди. Бу ва буларга ўхшаш мам- 
лакатларнинг бозор иқтисодиёти бир хил эмас. Пе­
кин бозор иқтисодиётининг асослари ҳамма учун бир 
хил, у хусусий мулкчилик, рақобат, эркин тадбир- 
корликдан иборат.
Олдинги даврда асосан давлат (умумхалқ) ва коо­
ператив-колхоз мулки устунлик қилиб келди. 90-йил- 
ларнинг бошларида 89% мулк давлат мулкига, 10% 
кооператив мулкига, 1% хусусий мулк улушига тўғри 
келар эди. Ҳозир вазият тамомила бошқача. Мулкни 
давлат тасарруфидан жадал чиқариш жараёни давом 
этмоқца. Кўплаб давлат корхоналари базиси (неги- 
зи)да акционер (ҳиссадор)лик жамиятлари пайдо 
бўлмоқда. Бунда акция эгаси ҳам фойда олади, ҳам
15
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

бошқарув органларига аралашади. Булар эса аслида 
олци-сотдига асосланади.
Узбекистон Республикаси Президента И. Каримов- 
нинг «Иқтисодий ислоҳотларни янада чуқурлашти- 
риш, хусусий мулкчиликни ҳимоя қилишни таъмин- 
лаш ва тадбиркорликни ривожлантириш чоралари 
тўғрисида» 1994 йил 21 январдаги Фармони тадбир­
корлик ва бизнес фаолиятини кенгайтириш учун 
имкон яратибгина қолмай, балки республика халқ 
хўжалиги мажмуасининг жаҳон бозорига кириб бо- 
риши учун ҳам йўл очди.
Бугунги кунда Ўзбекистоннинг кўпгина шаҳарла- 
ри ва хусусан пойтахтимиздаги бозор ва савдо раста- 
ларини айланиб чиқиладиган бўлса, бозор механиз- 
ми ишлай бошлаганига шубҳа қолмайди.
Қисқа қилиб айтганда, бозор муносабатлари асос- 
ларини яратиш учун, амалга оширилаётган ислоҳот- 
ларнинг ҳаётийлигини таъминлаш учун Ўзбекистон- 
да ҳозир жуда кўп ишлар қилинмоқда.
Бозор иқтисодиёти ривожланган мамлакатларда 
тадбиркорлик фаолияти билан бизнесни ривожлан- 
тиришнинг зарур шарти хусусий мулкчиликдир, ле- 
кин тадбиркор билан бизнесмен ҳамиша ҳам хусусуй 
мулк эгаси бўлавермайди. Тадбиркорлар билан без- 
несменлар орасида, мулк эгалари билан бир қатор- 
да, менежерлар, ишлаб чиқариш ташкилотчилари ва 
ишга астойдил берилган бошқа ҳар қандай кишилар 
ҳам бор.