Sh. E. Umidov, Z. A. Djabborov nazorat va standartlashtirishning huquqiy asoslari

Standartlashtirish  va  sertifikatlashtirish  sohasida  davlat   
siyosatini va muvofiqlashtirishni amalga oshirish:
–­ muvofiqlik,­ metrologiya,­ standartlashtirish,­ sifat­ sohasida­
davlat­siyosatini­va­muvofiqlashtirishni­amalga­oshirish;
–­ sertifikatlashtirish­ tizimini­ takomillashtirish­ bo‘yicha­ das­
turlar  loyihalarini  ishlab  chiqish  va  ularni  hukumatga  ko‘rib 
chiqishga taqdim etish;
–  O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasi  bilan  keli-
shilgan­ holda­ xalqaro­ sertifikatlashtirish­ tizimlariga­ qo‘shilish,­
shuningdek,­ sertifikatlashtirish­ natijalarini­ o‘zaro­ tan­ olish­
bo‘yicha bitim tuzish to‘g‘risida qaror qabul qilish;
–­ sertifikatlashtirilgan­ mahsulotning­ davlat­ reyestrini­ bosh­
qarish;
–  mahsulotning  sifati,  xavfsizligi,  eksportga  yo‘naltiril-
ganligini  ta’minlashga,  mollar  (ishlar,  xizmatlar)ning  xavfsizli-
gini  ta’minlovchi  talablarni  o‘rnatish,  bularga  rioya  qilinishini 
tekshirish,  shuningdek,  sifatni  boshqarish  va  9000  va  14000 
ISO  xalqaro  standartlarini  hisobga  olgan  holda  atrof-muhitni 
muhofazalash  bo‘yicha  tizimlarni  ishlab  chiqish  va  joriy  etish 
yo‘li  bilan  iste’molchilarning  huquqlarini  va  respublikaning 
iqtisodiy  manfaatlarini  himoya  qilishga  yo‘naltirilgan  stan-
dartlashtirish,­metrologiya­va­sertifikatlashtirish­sohasida­yagona­
siyosatni qonuniy shakllantirish va bajarish;

---

74
–  mamlakat  mollarining  raqobatbardoshligini  oshirish 
soha sida  uzoq  mo‘ljallangan  tadbirlarni  o‘tkazish.  Bun-
day­ tadbirlar­ sertifikatlashtirish­ milliy­ tizimini­ takomil­
lash­tirish­ hisobiga,­ ishlab­ chiqaruvchining­ muvofiqligini­
deklaratsiyalash,­ muvofiqligi­ ixtiyoriy­ ravishda­ tasdiqlanadigan­
mahsulotlar  nomenklaturasini  kengaytirish,  shuningdek,  ishlab 
chiqarishlarda  sifatni  boshqarish  tizimlarini  tez  sur’atlar  bilan 
joriy  etish  va  ularni  9000  seriyali  ISO  xalqaro  standartlariga 
muvofiqlikka­ sertifikatlashtirish­ yo‘li­ bilan­ muvofiqlikni­ tas­
diqlash  tizimiga  bosqichma-bosqich  o‘tish  hisobiga  sifatni 
oshirish  masalalari  bo‘yicha  qator  muammolarni  yechishga 
imkon beradi.
Sertifikatlashtirish­ tizimi­ murakkabligiga­ sinashda­ uchinchi­
tomonning  turli  organlari  mavjudligi  nazarda  tutiladi.  Shuning-
dek,  1-tizimda  faqat  taqdim  etilgan  namunalarning  namunaviy 
sinovlari­ o‘tkazilganda­ bitta­ sertifikatlashtirish­ organi­ bo‘lishi­
yetarli.­Shu­vaqtning­o‘zida,­5­tizimda­sertifikatlashtirish­organi­
dan  tashqari  tizimda  nazorat  va  andozalashtirish  organla rining 
ishtiroki zarur.
Sertifikatlashtirish­ organi­ tizim­ va­ uning­ faoliyatini­ bosh­
qaradi. O‘z faoliyatida u:
–  mamlakatning  amaldagi  qonunchiligi  va  aniq  mahsulot 
sifati nazoratini tashkil qilishi bo‘yicha me’yoriy aktlarga;
–  mahsulot  iste’molchilari  va  savdo  tomonidan  qo‘yilgan 
talab lar  doirasida  andozalarga  rioya  qilish  bo‘yicha 
majburiyatlarga amal qiladi.
Mazkur  organ  namunaviy  sinovlarni  o‘tkazish,  korxona  va 
savdo  doirasidagi  mahsulot  sifatini  nazorat  qilish,  nazoratni 
tashkil etish va boshqa barcha uchinchi tomon ishlarini bajaradi. 
Sinovlar  o‘z  laboratoriyalarida,  agar  ular  bo‘lmasa,  alohida 
vazifalarni  bajarishga  ixtisoslashgan  milliy  organ  va  tashkilotlar 
laboratoriyalarida bajariladi.

---

75
Sertifikatlashtirish­organining­asosiy­vazifalari:
–­ qabul­ qilingan­ tizim­ doirasida­ sertifikatlashtirish­ tartibini­
ishlab chiqish;
–­ sertifikatlashtirish­ sinovlarini­ o‘tkazish­ uchun­ sinov­
laboratoriyalarini attestatsiyalash;
–  ishlab  chiqaruvchi  korxonalardagi  sifatni  ta’minlash 
tizimlarini baholash;
–­ korxonalarni­ sertifikatlashtirish­ tizimlariga­ qo‘yish­ haqida­
qarorlar qabul qilish;
–­ muvofiqlik­ ­ sertifikatlarini­ ­ yoki­ mahsulotning­ muvofiqligi­
haqida tamg‘a qo‘yish huquqini berish;
–­ sertifikatlashtirish­mahsulot­ro‘yxatini­olib­borish;
–­ sertifikatlashtirish­ mahsulot­ sifati­ haqida­ da’volashuvlarni­
ko‘rish.­Uchinchi­tomondan­sertifikatlashtirish­tizimlari
–  ishlab chiqaruvchilar assotsiatsiyalari qoshida;
–  asosiy iste’molchi yoki iste’molchilar guruhlari qoshida;
–  andozalashtirish bo‘yicha milliy tashkilotlar tomonidan;
–  yuqori  xalqaro  obro‘ga  ega  va  tan  olingan  xususiy  tash-
kilotlar tomonidan;
–  do‘konlarning  ko‘p  tarmoqlariga  ega  katta  savdo  tash-
kilotlar qoshida yaratilishi mumkin.
Sertifikatlashtirish­ tizimining­ muhim­ tarkibiy­ elementi­
korxonalardagi  sifatni  ta’minlovchi  tizimlar  faoliyatini  tekshi-
radigan­ nazorat­ organidir.­ Undan­ tashqari,­ u­ sertifikatlashtirish­
organining  laboratoriyalarida  sinovlar  tashkil  qilinishini  davriy 
nazorat qilishi mumkin.
Uchinchi­ tomondan­ sertifikatlashtirish­ tizimiga­ andoza­
lashtirish  bo‘yicha  milliy  organ  va  metrologik  xizmat  kiradi. 
Birinchi  organ  zarur  andozalar  ishlab  chiqalishini  ta’minlaydi, 
ikkinchisi  esa  amaldagi  qonunchilikka  binoan  korxona  va  sinov 
laboratoriyalarda o‘lchash vositalarini tekshiradi.

---

76
Aytib­ o‘tish­ kerakki,­ xalqaro­ sertifikatlashtirish­ yagona­
xalqaro  andozalarga  rioya  qilishni  nazarda  tutadi.  Agar  korxona 
o‘z  mahsulotini  boshqa  andozalar  bo‘yicha  chiqarsa,  u  mazkur 
sertifikatlashtirish­ tizimidan­ tashqarida­ qoladi,­ uning­ mahsuloti­
esa raqobatbardosh bo‘lmaydi.
Sertifikatlashtirish­ –­ mahsulot­ ma’lum­ talablar,­ aniq­ ando­
zalar  yoki  texnikaviy  shartlarga  mosligining  hujjatli  tasdig‘idir. 
Muvofiqlikning­uch­turi­joriy­qilingan:
–  muvofiqlik­haqida­bayonot;
–  muvofiqlikni­attestatsiyalash;
–  muvofiqlikni­ sertifikatlashtirish.­ Mahsulotning­ andozalar­
talablariga­muvofiqligi­muvofiqlik­sertifikati­va­muvofiqlik­belgisi­
bilan tasdiqlanadi.
O‘z­o‘zini­ sertifikatlashtirishda­ sertifikatlar­ ishlab­ chiqaruv­
chilar  tomonidan  beriladi,­ uchinchi­ tomondan­ sertifikatlashtirish­
begona tashkilotlar ishtirokini nazarda tutadi.