Sh. E. Umidov, Z. A. Djabborov nazorat va standartlashtirishning huquqiy asoslari

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
O‘RTA MAXSUS, KASB-HUNAR TA’LIMI MARKAZI
SH.E. UMIDOV, Z.A. DJABBOROV
NAZORAT VA STANDARTLASHTIRISHNING 
HUQUQIY ASOSLARI
Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma
TOSHKENT
«NISO POLIGRAF»
2017

---

UO‘K: 351.821
KBK 67.401s
N18
Umidov, Sh.E. va boshq.
Nazorat  va  standartlashtirishning  huquqiy  asoslari. 
Kasb-hunar  kollejlari  uchun  o‘quv  qo‘llanma.  /Sh.E.  Umidov 
va  boshq.  O‘zbekiston  Respubli kasi  Oliy  va  o‘rta  maxsus  ta’lim 
vazir ligi. – T.: «Niso Poligraf», 2017. – 120 b.
UO‘K: 351.821
KBK 67.401s
Taqrizchilar:
Tadjibayeva G. – Toshkent sanoat kasb-hunar kolleji bo‘lim boshlig‘i;
Ahmedov T. – TashDAU Qishloq xo‘jaligi iqtisodiyoti va marketingi 
kafedrasi katta o‘qituvchisi.
Mazkur  o‘quv  qo‘llanma  kasb-hunar  kollejlari  o‘quvchilari,  talaba lar, 
magistrantlar  va  o‘quvchilarning  keng  ommasiga  mo‘ljallangan.  O‘quv 
qo‘llanma  nazorat  va  standartlashtirishning  huquqiy  asoslariga  bag‘ish-
langan  bo‘lib,  standartlashtirishga  doir  hujjatlashtirish,  unda  metrologiya 
xiz­mati,­ sertifikatlashtirish­ asoslari­ to‘g‘risida­ ma’lumotlar­ keng­ yoritib­
berilgan.
O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi ilmiy-metodik 
Kengashi tomonidan nashrga tavsiya etilgan.
ISBN 978-9943-4870-6-2
 
© Sh.E. Umidov va boshq., 2017
 
© «Niso Poligraf», 2017

---

3
KIRISH
O‘zbekistonimiz­ ko‘hna­ madaniy­ va­ ma’rifiy­ meroslarga­
boy  ega.  Ushbu  meros  G‘arb  falsafasining  shakllanishida, 
buyuk  olim  va  allomalarning  dunyoga  tanilishida  munosib  o‘rin 
egallagan.  Bundan  tashqari,  respublikamiz  «Buyuk  ipak  yo‘li» 
asosiy  tomirida  joylashganligi  va  yirik  savdo  markazlariga 
ega  bo‘lganligi  sababli  xalqaro  iqtisodiy  munosabatlarning 
rivoj lanishida  alohida  ahamiyat  kasb  etgan.  Vatanimizdan 
yetishib  chiqqan  allomalarning  hozirda  ham  ahamiyatli  bo‘lgan 
kashfiyotlari­ va­ ilmiy­ yutuqlari­ jahon­ fanlari­ taraqqiyotida­
munosib  o‘rin  egallagan.  G‘arbda  Alfraganus  nomi  bilan  tanil-
gan Ahmad Farg‘oniyning Nil daryosining sathini o‘lchash uchun 
mo‘ljallangan  «Miqyosi  Nil»  qurilmasi,  mashhur  Ulug‘bekning 
oddiy  va  sodda  o‘lchash  asboblari  bilan  o‘ta  yuqori  aniqlikda 
tuzilgan  «Yulduzlar  jadvali»,  qomusiy  olim  Beruniyning  mod-
dalar  tarkibini  aniqlash  borasidagi  ulkan  yutuqlari  va  hokazolar 
shular jumlasidandir.
Ma’lumki,  respublikamizda  tub  iqtisodiy  islohotlar  orqali 
bozor  munosabatlarini  shakllantirishga  kirishishda,  eng  avvalo, 
uning strategik maqsadlari belgilanib olindi. Bu maqsadlar ichida 
«raqobatbardosh  mahsulotlarni  ishlab  chiqarishni  ta’minlash» 
alohida  ahamiyatga  ega.  Iqtisodiy  islohotlarning  ustuvor  yo‘na-
lishlarida ham quyidagilarni ko‘rishimiz mumkin:
ilg‘or  texnologiyalarni  joriy  qilish  orqali  tayyor  eksport- 
•­
bop mahsulotlar ishlab chiqarishni kengaytirish;
aholini  yuqori  sifatli  oziq-ovqat  mahsulotlari  bilan  ta’-
•­
minlash;

---

4
mamlakatning  eksport  quvvatidan  to‘la-to‘kis  foydalanish, 
•­
uni jadallik bilan rivojlantirish.
Bu borada respublikamizda qisqa muddat ichida ulkan ishlar 
amalga  oshirildi  va  natijada  O‘zbekistonga  faqat  xomashyo 
zonasi sifatida qaralishiga barham berildi.
Hozirgi  kunda  har  bir  mutaxassis  o‘z  faoliyat  sohasidagi 
parametrlarni  va  ularni  o‘lchash  usullarini,  o‘lchash  vositalarini, 
ularning­ texnikaviy­ tavsiflarini­ bilishi­ zarur.­ Bundan­ tashqari,­
texnika  yo‘nalishidagi  mutaxassislar  o‘lchanadigan  va  bahola-
nadigan  kattaliklarni  nazorat  qilish  vositalari  hamda  ularni 
ishlatish bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni bilmog‘i lozim.
Ilmiy-texnika  taraqqiyotining  asosiy  yo‘nalishlaridan  biri 
kattaliklarni  yanada  aniqroq  o‘lchaydigan  mukammal  nazorat-
o‘lchash asboblari, qurilmalari va tizimlarini yaratishdir.
Metrologiya,­ standartlashtirish­ va­ sertifikatlashtirish­ soha­
larini  o‘rganish  talabalarda  metrologiya,  standartlashtirish  va 
ser­tifikatlashtirish­ bo‘yicha­ qoidalarni,­ talablarni,­ me’yorlarni­
standartlashtirish  va  sifatni  boshqarishdagi  davlat  bayon-
nomalarini, me’yoriy hujjatlarni bilishini taqozo etadi.
Bu  esa  bugungi  kunda,  ayniqsa,  jahon  andozalariga  mos 
keluvchi  mahsulotlarni  ishlab  chiqarish  va  ularning  raqobatbar-
doshligini  ta’minlashda,  eng  muhimi,  respublikamizning 
iqtiso-diy  salohiyatini  oshirishda  o‘ta  muhim  masalalardan  biri 
sanaladi.

---

5