Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

HAZM YULLARI DEVORI TUZILISHI 

Hazm yo’llarining devori 4 qavatdan iborat: 

1. SHillik parda - tunica mucosa. 

2. SHilliq osti pardasi - tunica submucasa. 

3. Mushak parda - tunica muscularis. 

4. Tashqi adventitcial yoki seroz parda - tunica adventitia yoki tu nica serosa. 

SHilliq parda o’z navbatida 3 ta: epiteliy, biriktiruvchi to’qimadan iborat xususiy qatlam va shilliq 

qavatning muskul qavatlaridan iborat. SHilliq parda hazm yo’llarining har er- har erida o’ziga xos 

tuzilgan bo’ladi. Hazm yo’llarining oldingi va orqa qismidagi epiteliy ko’p qavatli yassi, o’rta qismida 

bir qavatli: me’dada bir qavatli tcilindrsimon, ichaklarda bir qavatli tcilindrosimon jiyakli epiteliydan 

iborat.  SHilliq  pardaning  xususiy  katlami  siyrak  tolali  shakllanmagan  birik-tiruvchi  to’qimadan 

tuzilgan.  Bu  erda  qon  va  limfatik  tomirlar,  limfoid  to’qima,  nerv  chigallari  va  bezlar  joylashadi. 

Mushak  plastinkasi  xususiy  qatlam  va  shilliq  osti  qavati  orasida  yota-di.  Mushak  plastinkasi  2-3 

qavatdan iborat silliq mushak hu-jayralaridan tuzilgan. 

SHilliq osti parbasi siyrak tolali shakllanmagan birikti-ruvchi to’qimadan iborat. Bu qavat ichakning 

harakatchanligipi 

ta’minlab,  ichak  yuzasining  shaklini  belgilaydi.  SHilliq  osti  pardasida  Meysner  nerv  chigali  ham 

yotadi. Qizilo’ngach va o’n ikki barmoq ichakda shilliq osti pardada xususiy bezlar yotadi. 

Mushak parda. Ichak nayining oldingi va orqa qismi mushak parda ko’ndalang-targ’il, o’rta bo’lagida 

silliq mushaklardan ibo-rat. Mushak pardada ichki - tcirkulyar, tashqi - bo’ylama yotgan mushaklar 

bo’lib,  ular  orasidagi  biriktiruvchi  to’qimada  Auer-bax  nerv  chigallar,  qon  va  limfa  tomirlar 

joylashadi. 

Tashqi-seroz  yoki  adventitcial  parda.  Me’da-ichak  nayining  asosiy  qismi  mana  shu  seroz  parda  - 

qorin pardaning vistceral varag’i bilan o’ralgan. Seroz pardaning asosi qon tomirlar va nerv tolalari 

tutgan  siyrak  tolali  shakllanmagan  biriktiruvchi  to’qimadan  iborat  bo’lib,  tashqaridan  -  bir  qavatli 

yassi epite-liy - mezoteliy bilan qoplangan. Hazm yo’llarining ayrim joy-larida (qizilo’ngach, to’g’ri 

ichakning bir qismida) seroz parda bo’lmay, bular nerv va tomirlar tutuvchi biriktiruvchi to’qimadan 

iborat adventitcial parda bilan o’ralgan.