Buxoro davlat universiteti pedagogika fakulteti

3. Nonni isrof qilmaslikka doir masalalar 

Kishi  hayoti  uchun  non  zarur    ne`matlardan  biridir.  Bolalarni  nonni  isrof 

qilmasdan,  uni  asrab,  undan  to‘g‘ri  iste`molda  foydalanish  zarurligini  o‘rgatish, 

har  bir  boshlang‘ich  sinf  o‘quvchisi  burchidir.  Nonni  e`zozlash  to‘g‘risida  juda 

ko‘p tadbirlar amalga oshrildi. Ona tili, o‘qish, tabiatshunoslik, odobnoma darslari 

qatorida matematika darslarida ham nonni isrof qilmaslik, non bizning boyligimiz, 

rizqu-ro‘zimiz  ekanligi  to‘g‘risida  tushuntirish  ishlarini  olib  borish  bilan  birga 

nonni  e`zozlash  to‘g‘risida  turli  mazmundagi  masalalarni  yechib  borish 

ahamiyatli. Shunday masalalardan ayrimlarini ko‘rib chiqamiz.  

Ko‘pchilik  hollarda  nonni  yeb  bo‘lgach,  uning  ushog‘ini      tashlashadi. 

Shuning    oldini  olish  maqsadida  4-sinf  o‘quvchilariga  quyidagi  masalani  havola 

qilish mumkin.  

Masala.  Bir  kishi  ovqatlanib  bo‘lgach,  10  gramm  non  ushog‘ini  chiqindi 

sifatida tashlamasa, oilada 6 kishi bir kunda (3 mahal ovqatlanish nazarda tutiladi) 

qancha nonni asragan bo‘ladi? Bir oyda-chi?  

Ushbu  masalani  yechish  orqali  ovqatlanish  masalalariga  rioya  qilish,  odob, 

hurmat  bilan  dasturxon  atrofida  o‘tirish,    nonni    to‘g‘ri  iste`mol  qilish,  nonni 

avaylab,  ushoqlarini  tashlamaslik  kabi  xislatlar  bolalarda  shakllanib  boradi. 

O‘qituvchi o‘quvchilar bilan masalani muhokama qilib yechar ekan, quyidagilarga 

e`tibor beradi: Bir kishi bir mahal ovqatlanish paytida 10 gramm nonni tejaydi. U 

3 mahal ovqatlanish paytida 10x3=30 gramm nonni isrof qilmaydi. Oilada 6 kishi 

bo‘lgani uchun bir kunda oilada 30x6=180 gramm non tejaladi.  

Bir  oy  30  kun  deb  olinsa,  180x30=5400  gramm  yoki  5  kg  400  gramm  non 

e`zozlanib tejaladi. Bu  bir oilaning 1  oyda  nonni tejashi bo‘lsa,    butun viloyatda, 

respublikalardagi oilalarda tonnalab non tejaladi.  

Xuddi  shu  masala  bilan  bog‘liq  o‘quvchilarning  oshxonalarda  tushlik 

---

26 

 

 

 

ovqatlanish  paytida  nonni  asrashga  oid  keng  tushuntirish  ishlarini  olib  borish 

kerak.  Bitta  non    non    bo‘lguncha  unga  qancha  mehnat,  kishilarning  qancha-

qancha mehnati singganligi o‘quvchilarga yetkaziladi.   

Boshlang‘ich  sinf  matematika  darsliklarida  non  to‘g‘risidagi  masalalar  bor. 

Shunday masalalarni yechish jarayonida albatta nonni e`zozlash, isrof qilmaslikka 

o‘quvchilarni undash zarur.