O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi muqimiy nomidagi qo‟qo‟n davlat pedagogika instituti “Boshlang`ich ta`lim metodikasi” kafedrasi


-§. Қўшма гапларнинг услубий хусусиятлари



Download 1,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet62/136
Sana23.02.2022
Hajmi1,42 Mb.
#171091
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   136
Bog'liq
boshlangich talim metodikasi

3-§. Қўшма гапларнинг услубий хусусиятлари 
 
1) боғланган қўшма гаплар таркибида бириктирув ва зидлов боғловчилари ўрнида –у, -ю, -да
юкламалари синоним ҳолатда қўлланиши мумкин: Ҳаво булутлашди ва ѐмғир ѐға бошлади. 
Ҳаво булутлашди-ю, ѐмғир ѐға бошлади.
2) эга, кесим, тўлдирувчи, аниқловчи эргаш гапли қўшма гаплар содда гапларга синоним 
бўлади: Шуниси аниқки, биз бугун йўлга чиқа олмаймиз - Бизнинг бугун йўлга чиқа 
олмаслигимиз аниқ.
3) сабаб, мақсад, ўхшатиш эргаш гапларнинг кесимлари сифатдош, ҳаракат номи, от билан 
ифодаланса, содда гапларга синоним бўлади: Тоғ этаги жуда гўзал эди, гўѐ чиройли гилам 
тўшалгандай – Чиройли гилам тўшалгандай тоғ этаги жуда гўзал эди.
4) пайт, сабаб, шарт, тўсиқсиз, натижа, равиш эргаш гапларни ўз доирасида синонимлари 
билан алмаштириш мумкин:
У келса (келган пайтда, келар экан), ҳамма кетиб бўлибди. 
5) боғловчисиз қўшма гаплар боғланган ва эргашган қўшма гапларга синоним бўлади: Қор ѐғди 
– дон ѐғди (Қор ѐғса, дон ѐғади. Қор ѐғди-ю, дон ѐғди). 
 
4-§. Кўчирма ва ўзлаштирма гапларнинг услубий хусусиятлари
 
Бировларнинг ҳеч ўзгаришсиз берилган гапи (кўчирма гап) ўзгаларнинг мазмуни сақланиб, 
шакли ўзгартирилган ҳолда берилган гапи (ўзга гап) билан синонимик ҳолатда бўлади: 


Ўқитувчимиз деди: ―Топшириқларни ўз вақтида бажаринг‖ – Ўқитувчимиз топшириқларни 
ўз вақтида бажариш лозимлиги ҳақида гапирди. 
Кўчирма гап ўзлаштирма гапга айлантирилганда қуйидаги ўзгаришлар юз беради:
1. Кўчирма гап бирикмали тўлдирувчига айланади: ―Ҳамма йиғилди‖, - деди навбатчи.
Навбатчи ҳамманинг йиғилганини айтди. 
2. Кўчирма гап таркибидаги ундалма воситали тўлдирувчига айланади: ―Расулбек, биз билан 
юринг‖, - деб таклиф қилди дўсти. Расулбекка дўсти ўзлари билан юришни таклиф қилди. 
3. Кўчирма гап таркибида кириш сўз вазифасида келган ундовлар, тақлид сўзлар туширилади: 
―Вой, қўрқиб кетяпман‖, - деди хотини. Хотини қўрқиб кетаѐтганини айтди.

Download 1,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   136




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish