O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi muqimiy nomidagi qo‟qo‟n davlat pedagogika instituti “Boshlang`ich ta`lim metodikasi” kafedrasi

 
5-§. Кўп нуқта, ундов ва сўроқ белгиларнинг 
бириккан ҳолда келиши 
1. Сўроқ мазмунига қараганда ҳис-ҳаяжон кучли бўлган сўроқ гаплардан кейин ундов ва 
сўроқ белгиси бириккан ҳолда (!?) қўйилади:  Гўзаллик оламни қутқаришига ким ишонмайди!? 

---

2. Кучли ҳис-ҳаяжон билан берилган саволни ифодалайдиган сўроқ гаплардан сўнг сўроқ ва 
ундов белгиси бириккан ҳолда қўйилади: - А?! – Хонкелдиева турган ерида сурат бўлиб 
қолди. - Директоримиз-а?! (Ҳ.Ғ.) 
3. Кучли ҳис-ҳаяжон ифодаланган ва мазмунан тугалланмаган гаплардан кейин ундов 
белгиси ва кўп нуқта бириккан ҳолда (!..) қўлланади: -Нафиса!.. Нафисаой!.. – деди Азиз 
ўпкаси юмшаб, кўзларига қайноқ ѐш келди.(Ҳ.Ғ.) 
4. Мазмунан тугалланмаган сўроқ гаплардан сўнг сўроқ белгиси ва кўп нуқта бириккан 
ҳолда (?..) ишлатилади: - Нима дедингиз? Буларнинг ҳаммаси мен учун?...
 
6-§. Вергул 
Вергул қуйидаги ўринларда қўйилади: 
1. Уюшиқ бўлаклар орасида: 
1) боғловчисиз бириккан уюшиқ бўлаклар орасида Андижон, Наманган, Қўқон, Марғилон – 
Ўзбекнинг чамани, боғу бўстони. (Ғ.Ғ.) 2) такрорланувчи боғловчилар билан бириккан уюшиқ 
бўлаклар орасига: У гоҳ кулимсирайди, гоҳ чуқур ўйга толади. 3) зидловчи боғловчилар
ѐрдамида бириккан уюшиқ бўлаклар орасига: Замиранинг баланд, аммо майин овози бор эди. 
(П.Қ.) 
2. Ундалмаларни ажратиш учун: Эртага, азизим, тоққа жўнаймиз. 
3. Кириш сўзларни ва тузилишига кўра мураккаб бўлмаган кириш гапларни ажратиш учун: 
Хуллас, эртага шу ерда йиғиладиган бўлдилар. Мен сизга айтсам, одамнинг ѐмони бўлмайди.
4. Ҳа ва йўқ сўзларини гап бўлакларидан ажратиш учун:  Ҳа, бу гапингиз тўғри. Йўқ, эртага 
кела олмайман.
5. Гапнинг ажратилган бўлакларини айириб кўрсатиш учун: "Биз, ѐшлар, ота-боболаримиз 
қолдирган бебаҳо меросни кўз қорачиғидай асрашимиз керак". 
6. Боғловчисиз боғланган қўшма гапларда: Эшик очилди, ичкарига муздай ҳаво ѐпирилиб 
кирди. 
7. Ва, ҳам, ҳамда, ѐки (ѐлғиз келган) боғловчиларидан бошқа боғловчилар билан боғланган 
қўшма гапларда: Ҳамма гапирди, лекин у бир чеккада хомуш ўтирар эди.
8. Эргаш гапни бош гаплардан ажратиш учун: Ҳамма йиғилгач, мажлис бошланди. 
9. Муаллиф гапини кўчирма гапдан ажратиш мумкин:
- Бугунги қилган эзгу ишларимиз, - деди ота, - келажак учун мустаҳкам пойдевор вазифасини 
бажаради.