Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari

5.  Oldindan  aytish  yo’li  bilan  kodlashtirish.  Asosiy  g’oyalari.  IKM  usuli 
bilan  kodlashtirish  alohida  nuqtalar  orasidagi  statistik  munosabatlarni  hisobga 
olmaydi, bu esa sonli tasvirda yuqori ortiqchalikka olib keladi. Bu munosabatlarni 
oldindan  aytish  yo’li  bilan  kodlashtirish  hisobga  oladi,  bu  usulda  keyingi 
elementning qiymatini oldingilarniki asosida aytib beriladi. 
Bu  usulning  samarasi  elementlarning  statistik  munosabatlari  va  tasvir 
xususiyatlari  bilan  oldindan  aytish  algoritmning  mos  tushishiga  bog’liq.    3.a-
chizmada bu usulda kodlashtirish, 3.b-chizmada qayta tiklash rejasi berilgan. 
 
    
 

---

   F(j,k,t)               D(j,k,t)             
)
,
,
(
t
k
j
D
              d(j,k,t) 
 
 
 
 
 
 
 
 
     kanalga     a) 
      
)
,
,
(
t
k
j
F
       d(j,k,t)              
)
,
,
(
t
k
j
D
             F
’
(j,k,t) 
                     Kanaldan 
 
 
 
 
 
 
  b) 
                                                 
)
,
,
(
t
k
j
F
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3-chizma 
Navbatdagi  element  qiymati  oldingilariga  qarab  aytiladi  va  bu   
F
(j,k,t) 
qiymat  haqiqiy  F(j,k,t)  qiymatdan  ayriladi,  ayirma  D(j,k,t)  kvantlanadi  va 
kodlanadi,  so’ngra  kod  kanalga,  kanaldan  qayta  tiklovchiga,  u  yerdan 
F
(j,k,t)  ga 
qo’shuvchiga  boradi  va  nihoyat  dastlabki  F(j,k,t)  ga  juda  yaqin  bo’lgan  F
’
(j,k,t) 
hosil bo’ladi. 
Ortiqcha  tarkibiy  kvantlash  va  F(j,k,t)  ga  nisbatan  ancha  kichik  ayirma 
qiymatini kvantlash yo’li bilan kamaytiriladi. 
Oldindan  aytish  algoritmi.  Tasvirni  statistik  o’rganish  shuni  ko’rsatadiki, 
oldingi  elementlar  o’zidan  keyingi  element  haqida  anchagina  axborotga  ega 
bo’ladi. x
1 
elementlar ketma-ketligi va k-chi element o’zidan oldingi n-1 ta element 
orqali 
k
x
=1(x
x-1
,X
k-2
,…,x
k-n+1
) 
ko’rinishda 
aniqlansin. 
Odatda    









1
1
1
2
1
)
,...,
,
(
n
j
j
k
j
n
k
k
k
x
a
x
x
x
f
  va  a
J 
–mos  vazn  koeffitsentlari  bo’ladi.  Asl  va 
topilgan k-chi orasidagi     I
k
=
k
k
x
x

 farqni topish xatoligi, mos signali esa ayirma 
signal deyiladi. U musbat hamda manfiy qiymatlar qabul qiladi, shu sababli manba 
qiymatiga  kattaroq  oraliqda  o’zgaradi.  Lekin  manba  signalga  nisbatan  ayirma 
signal  taqsimoti  ehtimolligi  yahshiroq  bo’ladi.  Odatda  (n-1)   

  3,  ya’ni  1,2,  3-
o’lchovli  oldindan  aytish  vositalari  mavjud  (mos  ravishda  1  ta  ,  2ta  va  3ta 
elementlar), 1. jadvalda ba’zi 2-o’lchamli algoritmlar keltirilgan.  
Tasvirlarning  statistik  hossalari  va  ayirma  signalni  o’lchash  1-o’lchamli 
oldindan  aytish  vazni  1ga  yaqinligini  ko’rsatadi.  Odatda  bu  vazn  2  va  3-o’lcham 
uchun ham birga yaqin bo’ladi.  
1. – jadval 
№  Ishlatilgan 
elementlar soni  
Oldindan 
aytish 
algoritmlari  
Elementlarning 
o’zaro 
joylashishi  
1.   
2 
X=(A+C)/2 
      B                C         
D 
 
 
       A         X 
 
2.   
2 
X=(A+D)/2 
3.   
3 
X=A/2+(B+C)/4 
4.   
3 
X=A/2+(C+D)/4 
5.   
3 
X=3A/4-19B/32+13C/16