Мусахон Исаков Дилобар Рўзиева

Самарадорликнинг муҳим кўрсаткичлари яратилиш тарихи ХХ 
асрнинг 60-70-йилларида Питер Друкер томонидан самарадорликнинг муҳим 
кўрсаткичлари ишлаб чиқилиб, у орқали ютуқларни баҳолаш тизимига асос 

---

171 
солинган. Ушбу ҳолат белгиланган мақсад сари бошқарув услуби пайдо 
бўлиши билан боғлиқ. Мазкур бошқарув услуби корхона раҳбарига бутун 
диққат-эътиборини энг яхши натижага эришишга қаратиш имконини берувчи 
изчил ва тартибли ёндашувдир. Самарадорликнинг муҳим кўрсаткичларининг 
жадал ривожланиш босқичи унинг 1990-йиллар бошида Роберт Каплан ва 
Давид Нортон томонидан ўйлаб топилган Баланслашган кўрсаткичлар 
тизимига киритилганидан кейин бошланган
Самарадорликнинг муҳим кўрсаткичлари орқали бошқарув 
услубининг устунлик ва камчиликлари 
Самарадорликнинг муҳим кўрсаткичлари компания фаолиятига тўғри 
жалб қилингандагина фойдали восита сифатида хизмат қила олади. Чунки 
бугунги кунда самарадорликнинг муҳим кўрсаткичларининг жуда кўп турлари 
мавжуд бўлиб, улардан айнан мосини корхона фаолиятига танлаб жалб қила 
олиш ҳам катта маҳорат талаб қилади. Акс ҳолда компания ходимлари ва 
менежерлар ўртасида турли тушунмовчиликлар келиб чиқиши мумкин 
Шунингдек, самарадорликнинг муҳим кўрсаткичлари алоҳида соҳалар, 
ишлаб чиқариш, туризм, молиявий ва давлат хизматлари секторлари учун 
яратилишидан келиб чиқиб, бир соҳага мос тушган кўрсаткич кейинги соҳага 
умуман тўғри келмаслиги мумкин 
Одатда 
раҳбарлар 
ва 
экспертлар 
самарадорликнинг 
муҳим 
кўрсаткичларини ўз компанияси фаолияти учун ишлаб чиқишда 
қийинчиликларга дуч келади ва қуйидаги ҳолатларда вазият янада 
мураккаблашади. Агар: 

компаниянинг стратегик ва муҳим мақсадлари аниқланмаган бўлса, 
ҳисоб-китоблар фақат молиявий натижаларга эътибор қаратилади; 

фақат молиявий кўрсаткичларга боғланиб қолиш корхонанинг молиявий 
ҳолати тўғрисида ҳар хил ва нотўлиқ тасаввур уйғотади; 

бир соҳа учун муҳим бўлган кўрсаткичлар иккинчи соҳа учун камроқ 
аҳамиятга эга бўлиши мумкин; 
– агар ходимларнинг рағбатлантирилиши самарадорликнинг муҳим 

---

172 
кўрсаткичларига боғлиқ бўлиб қолса, манфаатлар тўқнашуви юзага келиши ва 
норозиликлар туғдириши мумкин
34
.