Filtrlash. Qattiq moddalarni suyuq moddalardan yupqa g‘ovakli to‘siq orqali
ajratishdir. Suyuq filtrlanuvchi modda material kapillyarlaridan o‘tadi, kapillyar
o‘lchamidan katta bo‘lgan zarrachalar esa material yuzasida ushlanib qolinadi va
cho‘kma hosil qiladi. Bu cho‘kma filtrlash jarayoniga katta ta’sir ko‘rsatadi, chunki u
to‘planib, uning o‘zi filtrlovchi material sifatida xizmat qiladi.
Filtrlash tezligini (m/cek) quyidagi formula bilan ifodalanadi.
Sd
V
Filtrlashning asosiy differensial tenglamasi quyidagicha
)
(
фn
oc
R
R
P
Sd
V
bu yerda: V - filtrat hajmi, m
3
;
s - filtrlash yuzasi, m
2
;
- filtrlash vaqti, c;
p - bosim farqi, n/m
2
;
- suyuq fazaning dinamik qovushqoqligi, Pa∙c;
R
oc
- cho‘kma qatlamning qarshiligi, m
-1
;
R
fn
- filtrlovchi to‘siqning qarshiligi, m
-1
;
Filtrlash tezligini oshirish uchun bosimni oshirib, qovushqoqlikni kamaytirish
kerak. Cho‘kma siqiladigan va siqilmaydigan guruhlarga bo‘linadi. Siqilmaydigan
cho‘kmalar, bu shunday cho‘kmalar, bunda g‘ovaklar bosimlar farqi ko‘tarilganda
ham kamaymaydi, aksincha g‘ovaklar siqiladigan cho‘kmalarda kamayadi. Yog‘larni
filtrlash jarayonida hosil bo‘ladigan cho‘kmalar (fosfatidlar, oqsillar, shilimshiq
moddalar va x.k.) siqiladigan cho‘kmalardir. Yog‘-moy sanoatida paxtali (belting,
diagonal) yoki sintetik filtrlovchi gazlamalar ishlatiladi.
Filtrlash jarayoni davriy yoki uzluksiz usulda olib boriladi. Filtrpress to‘g‘ri
to‘rtburchak shaklidagi vertikal birin-ketin joylashtirilgan ariqchali plitalar va bo‘sh
ramalardan tashkil topgan. Har bitta rama filtrli mato bilan o‘raladi. Plita va ramalar
qo‘zg‘almas korpusga mustahkamlangan gorizontal tayanch balkalarga tirab
qo‘yiladi. Plita va ramalarning yon qismida teshiklari bo‘lib, ular birlashib kanal hosil
qiladi. Filtrpress yuqori qismidan suspenziya (yog‘) beriladi va pastki qismidan filtrat
oqib tushadi.
Filtrpress gorizontal staninaga joylashtirilgan 15-50 ta vertikal filtrlash
yacheykalardan iborat.
15
4 – rasm. Filtr-press elementlari.
Yuqoridagi rasmdan ko‘rinib turibdiki (7) kanaldan (5) teshik orqali yog‘ rama
II ning ichki qismini to‘ldiradi. Bosim ostida yog‘ mato orqali o‘tib filtrlanadi.
Yog‘ I plitaning rifli yuzasidan oqib tushadi va (4) teshik orqali yig‘ish
tornoviga yig‘iladi. Filtr mato yuzasida yig‘ilgan cho‘kma asta-sekin ramaning
bo‘shliq qismini to‘ldiradi. Ramaning bo‘shliq qismi cho‘kma bilan to‘lganda
filtrlash jarayonining bosimi ko‘tariladi, filtrlash to‘xtatiladi va filtrpress tozalanadi.
Filtrlash jarayoni boshlanishida filtr mato yuzasida filtrlash qatlami hosil bo‘lganda,
loyqa filtrat oqadi, u alohida yig‘iladi va qaytadan filtrlashga beriladi. Filtrpress
ishlaganda bosim 0,15-0,20kPa (1,5-2,5 kgc/sm
2
)dan oshmasligi kerak.
CHo‘kmalarni mexanizatsiyalashgan va avtomatlashgan holda bo‘shatishga
asoslangan turli filtrlar ma’lum. Uzluksiz ravishda ishlash uchun odatda 2 ta filtr
o‘rnatiladi. Hozirgi zamon uzluksiz ishlaydigan filtrlar diskli, patronli, ko‘rinishda
bo‘ladi. Filtrlashdan oldin odatda filtrlovchi elementda yupqa qatlam hosil qilinadi.
Takrorlash uchun savollar
1. Moylarni rafinatsiyalashning zarurligi.
2. Rafinatsiya usullari
3. Rafinatsiya qilingan yog‘ga qo‘yiladigan talablar.
Tayanch so‘z va iboralar
1. Rafinatsiya
2. Tozalanmagan forpress moyi
3. CHo‘ktirish
4. Tindirish
5. Sentrafugalash
6. Filtrlash
7. CHo‘kish tezligi
16
Do'stlaringiz bilan baham: |