Neft-gazkimyo sanoati texnologiyasi

9-jadval 
Tovar moylariga bulgan talablar 
Talablar 
M-8 
(AS-8) 
M-3/6 B 
(ASZP-6) 
M-10 B
2
 
(DS-11) 
M-16 B
2
 
(MG-16p) 
M-20 B
2
 
100
0
S  da  kam  qovushkoklik  mm
2
/s 
bulmagan  
8+0,5* 
6+0,5 
11+0,5 
16+0,5 
20 
0
0
S da, kup bulmagan   
1200 
360 
2500 
6300 
8000 
Kovushkoklik 
indeksi, 
kam 
bulmagan  
85 
125 
83 
80 
85 
Ishkoriylik, 
mg 
KON/g, 
kup 
bulmagan  
- 
5,5 
1,5 
0,8-2,2 
2-6 
Moyni 
kovushganini 
% 
0,005 
0,5 
0,005 
0,005 
0,003 

---

112 
 
qo’ndirmasiz, kup bulmagan 
Qo’ndirmali, kam bulmagan  
0,45 
1,3** 
0,4-0,8 
0,25 
0,8 
Tarkibi,  %  kup  bulmagan  mexanik 
aralashmalar (qo’ndirmali bilan) 
0,012 
0,02 
- 
- 
- 
Alangalanish (ochik tigillarda), kam 
bulmagan 
200 
165 
200 
1,8*** 
210 
S (qo’ndirmasiz) 
1 
1,1 
1,1 
1,1 
1 
Kotish, yukori bulmagan 
0
S 
-25 
-42 
-15 
-30 
-15 
Kurgoshin  postilalar  korroziyasi, 
kup bulmagan 
5 
5 
5-10 
8 
8 
Yuvuvchi  xossalari  (PZV  buyicha 
ballar, kup bulmagan) 
0,5 
1,5 
0,5-1 
1 
1 
 
*- 100
0
 S dagi asos kovushkokligi 3,5-4 mm
2
/s 
**- sulfat kukunligi, kup bulmagan 
***- yopik tiglda. 
 
M8B
1 
(AS-8-selektiv  tozalangan  avtol)  moy  kam  tezlanishdagi  karbyurator 
dvigatellariga  muljallangan.  Uni  distilyat  komponentni  koldik  komponent  bilan 
aralashtirib  olinadi.  Koldik  komponent  fenol  bilan  tozlangan,  deparafinlangan 
kokslanishi  1%  atrofida  bulgan  deasfaltizatdan  olinadi.  Ekspluatastiya  xossalarini 
oshirish  uchun  M-8B
1
  moyiga  kup  funkstiyali  alkilfenol,  depressor  va  ko’pincha 
oksidlanishiga  qarshi  qo’ndirmalar  qo’shiladi.  M-43-6V  moyi  shimol  rayonlarda 
qishki  payitlarda  avtomobil  ekspluatastiyasi  uchun  muljallangan.  Baza  moyi  sifatida 
parafin  oltingugurtli  neftlardan  selektiv  tozalash  va  chukur  deparafinlangandan 
keyingi  gurux  moylar  foydalaniladi.  Tavar  moylari  uz  tarkibida  unga  oksidlanishga 
karshi,  yoyiluvchi,  yoyilishga  karshi,  korroziyaga  karshi  xususiyatlar  beruvchi 
qo’ndirmalarga ega. 
Asosiy  guruxdagi  motor  moylari  uchun  moy  grupasidan  va  divigatel  turidan 
tarkibi (turli  maksadlardagi 3-7 qo’ndirma) va qo’ndirmalarning  umumiy  mikdori 5-
12% bilan  farklanuvchi qo’ndirmalar konstepstiyasi  ishlab chikilgan. Moylarni dizel 

---

113 
 
dvigatellardagi  ish  sharoiti  odatda  karbyurator  dvigatellarnikidan  og’ir  buladi. 
Shuning  uchun  dizel  moylari  yukorirok  kovushkoklikka  ega.  Tez  yuruvchi 
avtotraktor  dizel  dvigetellari  uchun  qishki,  yozgi  va    shimoliy  shuningdek,  butun 
mavsumiy  kuyuklashtirilgan  moylar  chikadi.  Dizel  moylarining  kupgina  StIATIM-
339,  A
3
  NII-ЦIATIM-1,  MNIIP-22k,  PMS-200A  va  boshka  qo’ndirmalarga  ega  bu 
moylar (M-10B
2
, M-16 B
2
, M-20 B
2 
) distillyat va koldik komponentlarni aralashmasi 
yoki  faqat  koldik komponentlarni qo’ndirmalar bilan kushilmasidan tayyorlanadi. M 
asoslang:M-20 B
2
  moyini tayyorlash  uchun M-20 baza koldik  moyiga StIATIM-339 
(3%),  DF-11  (20%)  va  PMS-200A  (0,005%)  qo’ndirmalari  kushiladi.  Avtotraktor 
dizellaridan konstruktiv foydalanish bilan fark kiluvchi dizellarda moylar ancha kiyin 
sharoitda  ishlaydi.  Shuning  uchun  ularga  (D  va  E  seriyasidagi  moylar)  kuprok 
qo’ndirmalar  kiritish  (10-15%)  zarur.  Porshenli  aviastiya  dvigatellarini  uziga  xos 
ishlash  sharoitlari  kamerasida  kul  koldiklarini  xosil  kiluvchi  tarkibida  metali  bulgan 
qo’ndirmali  moylarini  qo’llashni  ma’n  kiladi,  shu  sababdan  baza  moylari  chukurrok 
tozalangan  bulishi kerak. Bundan dvigatellar uchun 100
0
S dagi kovushkokligi 14-22 
mm
2
/s  bulgan  bir  necha  markadagi  moylar  chikariladi.  (MS-14,  MS-20,MS-20S  va 
MK-22).  Porshenli  aviastiya  dvigatel  moylari  asosan  koldik,  kam  xollarda 
kampoundirlangan,  koidadagidek  parafinsiz  neft  moylaridir.  Ularning  xossalari 
kuyida keltirilgan: