R yunusov, K. Umarov, B. Karimov

Mevalarning pishish darajasiga qarab  
olcha urug‘larining unish foizi
Mevalar terib olinadigan  
vaqt
Mevalar  
rasngi
Unuvchanlik,  
foiz hisobida
7 YI
Pushti rang
0,0
18 YI
Qizil
14,3
23 YI
To‘q qizil
86,0

---

77
Urug‘lar qaysi usulda ajratib olinmasin, ma’lum qoidalarga 
amal qilish zarur. Urug‘larga yuqori harorat ta’sir etishiga yo‘l 
qo‘ymaslik lozim, chunki u urug‘larning unuvchanligini keskin 
pasaytiradi. 45– 50° harorat juda nam urug‘larga yomon ta’sir 
qiladi. Shuning uchun issiq usul bilan ajratib olingan urug‘lar 
ekish uchun yaramaydi.
Urug‘larning konditsiyasi va unishi. Meva daraxtlari 
urug‘larining unish darajasi eng kamida quyidagicha bo‘lishi 
kerak.
8-jadval
Наг xil sinf urug‘larining mumkin bo‘lgan  
unish foizi
Daraxt turlari
Urug‘lar
sinfi
Daraxt turlari
Uruglar sinfi
I
I
I
I
O‘rmon olmasi
90
75
Yovvovi gilos
80
65 
Madaniy olma
90
80
Xonaki olxo‘ri
85
70
O‘rmon noki va behi
90
70
Tog‘olcha
95
80
Nordon olcha
85
70
Tikanli olcha
85
70
Antipka
90
75
Oddiy o‘rik
90
70
Shaftoli, bodom, 
yong‘oq
90
75
Urug‘larni  ifloslantiradigan  aralashmalar  o‘rmon  olmasida  
4 foiz, nok va behida 5 foiz, mayda olxo‘ri, tog‘olcha, antipka, 
gilos va olchada 2 foiz, shaftoli, o‘rik, yirik olxo‘ri, bodom, 
yong‘oqda 1,5 foizdan oshmasligi kerak.
Urug‘larning sifatini rangi, hidi va boshqa belgilariga qarab 
ham aniqlasa bo‘ladi. Urug‘li mevalarning yaxshi urug‘lari to‘q 
va tig‘iz, urug‘ palla va murtagi oq rangda bo‘ladi. Ularda shi-
shasimon va yaltirab turgan dog‘lar bo‘lmaydi, urilganida may-
dalanmay, puchayib qoladi; ular elastik, yoqimli taxir mazali 
bo‘ladi. Ozgina olovda sal qovurilsa, po‘sti yorilib ketadi va 
urug‘lar charsillab sakraydi. Sifatsiz urug‘lar qovurilganda ku-
yib ketadi.
Danakli daraxtlar urug‘ining po‘sti xira kulrangda bo‘lishi 
ular ning sifatsizligini ko‘rsatadi. Urug‘ palla va murtaklari ham 

---

78
urug‘li mevalarnikiga o‘xshash bo‘lishi kerak. Urug‘ning to‘q, 
danaklari yorilmagan, mog‘orlamagan va qo‘lansa hidsiz bo‘lishi 
ularning sifatlilik belgisidir.