R yunusov, K. Umarov, B. Karimov

Tokzorlarning kasalliklari. Respublikamizda uzumchilik-
ni ri vojlantirish, barpo etish borasida muhim ishlar amalga 
oshiril moqda.
Uzumchilikni rivojlantirish uchun tokzorlarni o‘z vaqtida ke-
sish, kasallik va zararkunandalarga qarshi kurashni amalga oshi-
rish kerak.
O‘zbekistonning tokzorlarida ham quyidagi bir necha xil 
kasallik turlari ma’lum:
– raga,
–  dog‘li antraknoz va
– xloroz.
Raga kasalligi – bu kasallikka yo‘liqqan shox, barg, to‘pgul 
va mevalarda tez ko‘chib ketadigan kulrang g‘ubor paydo 
bo‘ladi.
Kasallik g‘ubori tokning ko‘k novda, to‘pgul va mevalari-
da ochiq-oydin ko‘rinib turadi. Ko‘k novdalardagi unsimon 
g‘ubor tagida avvalo sariq, so‘ngra to‘q jigarrangli dog‘lar 
paydo bo‘ladi, keyinchalik bu dog‘lar yog‘ochlangan shoxlarga 
ham o‘tadi va ko‘zga tashlanib turadi. Kasallik juda avj olib ket-
ganida shoxlar qorayadi, ko‘pincha quriydi. Bunday g‘ubor barg 
shapalog‘ining har ikkala tomonini yoppasiga qoplab olishi yoki 
tuganak shaklida ayrim joylargagina tushishi mumkin. Kasallik 
g‘ubori ko‘pincha novda va barglarda rivojlana boshlab, so‘ngra 
to‘pgullarga o‘tadi. Bunday to‘pgullar ko‘pincha quriydi va 
to‘kiladi.
Tokning turli qismlarida paydo bo‘ladigan kulrang unsimon 
g‘ubor zamburug‘ning sporalaridan iborat bo‘lib, ular tokning o‘suv 
davrida juda ko‘payib ketadi, osongina to‘kiladi va shamol vosita-
sida atrofga tarqaladi. havoning nisbiy namligi 50–80 va harorat 
20–25 daraja issiq bo‘lganida zamburug‘ sporalarining tarqalishi, 

---

150
ayniqsa, kuchayadi. Bu kasallik bir yillik novdalarda qishlaydi. 
Kasallik so‘riga ko‘tarilmagan hamda ishkomga olinib o‘stirilgan 
toklarni ko‘proq shikastlaydi.