P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

ja v o b g a rlik n i

 sezishda ko'rinadi.

Javobgarlikni sezish deganda, biz, ayni shu harakatlarning to'g'riligiga, 

maqsadga muvofiq ekanligiga va zarurligiga  ishonch  hosil  qilishni tushu- 

namiz. Qandaydir xato va yanglishga yo'l qo'yib yuborilgan vaqtda javob­

garlikni  sezish  — o'z  xatolariga  samimiy,  beg'arazlik  bilan  va  ochiq  tan 

berishda hamda haqqoniy tanqidga diqqat bilan quloq solishda ko'rinadi. 

Javobgarlikni sezish — o'z xatolarini tuzatishga tayyor turish va haqiqatan 

ham  uni  tuzatish  demakdir.

Irodaning  mustaqilligi  yana  boshqa  kishilarning  fikrlarini,  maslahat- 

larini va takliflarini tanqidiy mulohaza qilib qarashda ham  ko'rinadi.  Ki­

shi  boshqa odamlar bergan maslahat va takliflarining to'g'riligiga ishonib

---

harakat  qilar hamda  bu  maslahat  va  takliflaming jamiyat  manfaatiga va 

axloq tamoyillariga  mos ekanliklarini  tushunar ekan,  buning bilan  u  o'z 

mustaqilligini  namoyon  qilgan bo'ladi.

Mustaqillilikni  irodaning  negativizm  va  qaysarlik  kabi  salbiy 

ko'rinishlaridan  ajrata bilish  lozim.