Bobomurodov aziz mavzu: qisqa masofalarga yuguruvchi sportchilarni tayyorgarlik davridagi

1.2. SPRINTERLAR MUSHAKLARI ISHLASHINING ASOSIY 

TAVSIFLARI VA ULARNING ANATOMIK-FIZIOLOGIK 

XUSUSIYATLARI 

 

Sprint musobaqalari masofa uzunligiga qarab tasniflanadi: 

60  m.dan  boshlanib  (bu  masofada  faqat  yopiq  inshootlarda  musobaqalar 

o’tkaziladi); 

400 m.gacha masofada musobaqalar o’tadi. 

Sprinterga  jismoniy  tayoyrgarlik  bo’yicha  qo’yiladigan  talablar    masofa 

uzunligiga  muvofiqravishda  o’zgarib  turadi,  lekin  hamma    masofalar  uchun  eng 

asosiy  sifat bu-tezlikdir. 

---

 

 

 

16 

Sprintdagi tezlik – yuqori tezlikda yugurish uchun kerak bo’ladigan samarali 

yumshoq 

harakatlarni 

taminlovchi 

mushaklarning 

tez,kuchli 

qisqarishi 

natijasidadir.  

Skelet mushaklarining qisqarishi  sodir bo’ladigantezlik ko’p jihatdan mushak  

tolalari    xossalariga, bog’liq.  Tez  mushak    tolalari  miqdorining  proporstiyasi  ular 

suniy  sharoitlarda    sekundiga    40  metirgacha    qisqarish  tezligiga  ega  moksimal  

harakat tezligi bilan yaqindan bog’liq.  

Eng  yaxshi  sprinterlar  uzoq  masofaga  yuguruvchilarga  nisbatan    Foiz 

hisobida yuqori miqdorda tez tomlarga egalar. 

Uzoq  masofaga    yugiruvchilarning  mushaklari    ko’proq  miqdorda  sust  

tolalarga eng (qisqarish tezligi  sun’iy  sharoitlarda  sekundiga  faqat  10 martani  

tashkil  etadi).  “Sprinter  bo’lib  shakillanmaydilar,  balki  tug’iladilar”,  degan  ibora 

shundan kelib chiqqan (ya’ni aytib o’tilgan sifatlar ota-onalardan o’tadi). Biroq bu 

ibora  faqat  qisman  to’g’ri.  Mashg’ulot  jarayonida  egallangan  malakalar  mushak 

qisqarishlarining  tezkor  yugurish  harakatlariga  aylanishiga  yordam  beradi.  Bu 

qobiliyatlarni  mashq  qildirish  va  rivojlantirish  zarur.  Mashg’ulotlar  ham  boshqa 

qobiliyatlarni,  jumladan  kuch,  koordinastiya    va  maxsus  chidamlilikni  oshirishi 

mumkun,  bu  sprintda  muvofaqiyatga  erishishiga  yordam  beradi.  Undan  tashqari, 

mashg’ulot har xil tengdagi mushak tollalari faolyatiga tasir ko’rsatishi mumkunki, 

ularning mumkun bo’lgan qisqarish tezligi oshadi. Nihoyat mushaklardagi tolalar 

tili o’zgarmas degan taxmin tadqiqotlar bilan har doim ham tasdiqlanmaydi. 

Mushaklar  tarkibida  ham  nevralgin,  ham  metabolik  tarkiblar  mavjud,  ular 

ham sprinterlik yugurishi  muvaffaqiyatini belgtlab berishi mumkin. 

Sprintdagi  natijalar  bilan  bog’liq  bo’lgan  barcha  parametrlarning  to’liq 

darajali 28-rasmda ko’rsatilgan.