Muqaddima

 
QON TIZIMI 
 
     Har qanday tizim  bir nechta tarkibiy qismdan tashkil topgani kabi qon tizimiga ham 
quyidagilar  kiradi:  1)  qonning  o‘zi;  2)  qon  yaratilishini  ta‘minlaydigan  tuzilmalar:  3) 
qonning  yemirilishida  ishtirok  etuvchi  a‘zolar:  4)  qon  hosil  bo`lishi  va  yemirilishini 
boshqaruvchi mexanizmlar. 
     Umurtqali  hayvonlarda  qon  hujayralari  asosan  suyak  ko‘migida    hosil  bo`ladi. 
Eritrotsitlarning  yemirilishi,  ulardagi  temirdan  qayta  foydalanish  va  gemoglobin  sintezi 
ham  ko‘mikda  sodir  bo`ladi.  Qarib  qolgan  eritrotsitlarning  qondan  ajratib  olinishi  va 
ularning qayta ishlanishi taloq faoliyatiga bog‘liq. Limfa tugunlarida oq qon tanachalari 
rivojlanib yetiladi. Bu jarayonda taloq va timus ham ishtirok etadi. 
     Qon  tizimi  faoliyatini  boshqarishda  maxsus  gumaral  omillar  –  eritropoetinlar, 
leykopoetinlar  va  trombopoetinlar  katta  ahamiyatga  ega.  Nerv  tizimi  ham  bu  jarayonda 
ishtirok etadi. 

---

 
 
116 
 
     Demak, qonning o‘zi, qon yaratilishini ta‘minlovchi ko‘mik, limfa tugunlari, taloq va 
timus;  qon  hujayralari  yemirilishini  yuzaga  chiqaradigan  taloq,  ko‘mik;  bu  tizim 
faoliyatini boshqaruvchi nerv va gumoral omillar qon tizimini tashkil qiladi.