Kartashunoslik

Izoliniyalarning asosiy turlari 
 
Izoliniyalarning 
asosiy turlari 
Ifodalanadigan hodisa, jarayon 
Izallobara 
(izoallobara) 
Vaqt virligida atmosfera bosimining o‘zgarishi 
Izalloterma 
(izoalloterma) 
Muayyan  vaqt  oralig‘ida  (masalan,  sutka  davomida)  havo 
haroratining o‘zgarishi izoliniyalari  
Izanemona 
Muayyan  vaqt  oralig‘ida  (masalan,  yil  davomida)  shamol 

---

 
180 
(izoanemona) 
o‘rtacha tezligining izoliniyalari 
Izanomala 
(izoanomala) 
Qandaydir  kattalikning  (atmosfera  bosimi,  og‘irlik  kuchi, 
magnit  kuchlanish  va  boshqalar)  normal  qiymatdan 
(o‘rtacha ko‘p yillik, o‘rtacha kenglik va h.k.) anomaliyasi 
(og‘ishi) izoliniyalari 
Izoatma 
Qandaydir 
vaqt 
davomida 
bug‘lanish 
yoki 
bug‘lanuvchanlik kattaligi izoliniyalari 
Izobaza 
Yer  po‘stining  yangi  tektonik  va  zamonaviy  vertikal 
harakatlari izoliniyalari 
Izobazita 
Eroziyaning mahalliy bazisi izoliniyalari 
Izobara 
Atmosfera bosimi izoliniyalari 
Izobata 
Okeanlar,  dengizlar,  ko‘llar,  suv  omborlari,  daryo  va 
boshqa suv havzalari tubi relyefini aks ettiruvchi chuqurlik 
izoliniyalari 
Izobatiterma 
Chuqurlikdagi suvlar izoliniyalari 
Izogala 
Og‘irlik kuchi kattaligi izoliniyalari 
Izogalina 
Dengiz suvining sho‘rligi izoliniyalari 
Izogela, izogeliya 
Quyosh nur sochishining davomiyligi izoliniyalari 
Izogiyeta 
Muayyan  vaqt  davomida  (masalan,  oy,  fasl,  yil  uchun) 
yog‘in miqdori (qatlami) izoliniyalari 
Izogipsa 
Dengiz  sathidan  yer  yuzasi  relyefi  balandligi  izoliniyalari. 
Ko‘pincha ―gorizontal‖ atamasi sinonimi sifatida ishlatiladi 
Izogona 
Muayyan  hodisa  yoki  fizik  kattalikning  (magnit  og‘ishi, 
shamol yo‘nalishi va h.k.) yo‘nalishi izoliniyalari 
Izoguma 
Tuproqda, tog‘ jinsida nam miqdori izoliniyalari 
Izodensa 
Qandaydir  hodisa,  obyektning  (masalan,  aholi  yoki  aholi 
manzilgohlari zichligi) zichligi izoliniyalari 
Izodinama 
Yer  magnit  maydoni  yoki  uning  tarkibiy  qismlari  to‘liq 
kuchlanishi vektori qiymati izoliniyalari 
Izokatabaza 
Yer  yuzasining  zamonaviy  pasayishi  amplitudasi  (yoki 
muayyan davr davomida pasayish tezligi) izoliniyalari 
Izoklina 
Magnit  og‘ish  (magnit  strelkasi  og‘ishi)  kattaligi 
izoliniyalari 
Izokola 
Kartografik proyeksiyalarga xos (masalan, maydon, uzunlik 
masshtabi,  burchak  va  shakllar  kattaligi)  xatoliklar 
izoliniyalari 
Izokorrelyata 
Qandaydir  hodisa  yoki  ko‘rsatkichlarning  statistik 
korrelyatsiyasi qiymatlari izoliniyalari 
Izokrima 
Muayyan  vaqt  davomida  (oy,  yil,  fasl  va  boshqalar)  eng 
past havo harorati yoki suv izoliniyalari 
Izomenal 
Meteorologik  elementlarning  o‘rtacha  oylik  qiymatlari 
izoliniyalari 
Izonefa 
Muayyan  vaqt  mobaynida  bulutlilik,  osmonning  10  ballik 
shala  bo‘yicha  bulut  bilan  qoplanishi  yoki  bulutli  kunlar 

---

 
181 
soni izoliniyalari 
Izopaxita 
Muayyan  yosh  yoki  litologik  tarkibning  geologik 
yotqiziqlari qalinligi izoliniyalari 
Izopleta 
Muayyan 
hisob 
kattaligi 
(masalan, 
aholi 
zichligi 
maydonlari) zichligi izoliniyalari. Izoliniya sinonimi 
Izoplyuviala 
Izogiyeta bilan bir xil 
Izorada 
Radioaktiv elementlar yoki izotoplar miqdori izoliniyalari 
Izoritma (izaritma) 
Muayyan fizik maydonni (harorat, bosim, magnit og‘ishi va 
h.k.  ni)  tasvirlovchi  izoliniyalarning  umumiy  nomi. 
Izoliniya sinonimi 
Izoseysta, izoseysma  Yer qimirlashlar (zilzilalar) kuchi (intensivligi) izoliniyalari 
Izotaxa 
Suv oqimi yoki shamol tezligi izoliniyalari 
Izoterma 
Harorat,  suv,  tuproq  va  boshqa  obyektlar  harorati 
izoliniyalari 
Izotermobata 
Chuqurlikdagi suvlar izoliniyalari 
Izofaza 
Quyosh tutilishining katta fazalari bo‘lishi izoliniyalari 
Izofena 
Qandaydir  mavsumiy  tabiiy  hodisalarning  kelishi  yoki 
davomiyligi (fenologik fazasi) muddatlari izoliniyalari 
Izoxiona 
Qor qoplami qalinligi yoki davomiyligi izoliniyalari 
Izoxrona 
Qandaydir  obyekt  (masalan,  muayyan  shaharga  yo‘llar 
bo‘ylab  borish)  ga  borish,  kelish,  hodisa  davomiyligi 
izoliniyalari  
 
Karta (lar)da dengiz sathidan bir xil mutloq balandlikda joylashgan nuqtalarni 
birlashtiruvchi egri chiziq (lar)ga gorizontal(lar) deyiladi.  
Shuningdek,  masalan,  izotermalar  –  bir  xil  havo  haroratiga  ega  bo‘lgan 
nuqtalarni  tutashtiruvchi  egri  chiziqlar;  izobaralar  –  bir  xil  havo  bosimiga  ega 
bo‘lgan joyda nuqtalarni birlashtiruvchi egri chiziqlar; izogietalar – bir xil yog‘in-
sochin  tushadigan  yerlarni  (nuqtalarni)  tutashtiruvchi  egri  chiziqlar;  izobatalar  – 
bir xil chuqurlikka ega bo‘lgan yerlarni tutashtiruvchi egri chiziqlar va boshqalar. 
Iqlim  kartalarini  tuzishda  izoliniyalar  asosiy  usul  hisoblanadi.  Odatda, 
tasvirlanayotgan hududni (akvatoriyani) chegarasida hodisa miqdorini o‘zgarishini 
ko‘rgazmali  qilib  tasvirlash  uchun  izoliniyalar  orasidagi  tilim-tilim  joy  (yer)lar 
rangli shkala bo‘yicha bo‘yaladi yoki shtrixlanadi.