‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy psixologiya

PSIXIKA VAONGNING  PSIXOLOGIK  TAVSIFI
Miya  fiziologiyasini  tadqiq  qilish  va  bolalar  psixologiyasini 
o‘rganish,  bolaning  aqliy  qobiliyatlarini  rivojlantiruvchi  kalit,  bu 
uni -  o‘ z hayotining dastlabki uch yilida, y a ’ni miya hujayralarining 
rivojlanish davrida o ‘zlashtirgan shaxsiy bilish tajribasi ekanligini 
k o ‘rsatadi.  Hech bir bola daho bo‘lib tug‘ilmaydi va hech bir bola
40

---

ahmoq bo ‘lib  ham  tug‘ilmaydi.  Hammasi  bola  hayotining  hal  qi- 
luvchi  yillarida bosh  miyaning  rivojlanish  darajasi  va  simulyatsi- 
yasiga  bog‘liq  bo ‘ladi.  Bu  tug‘ilgandan  uch  yoshgacha  bo‘lgan 
davriga to ‘g ‘ri keladi.
Psixika  -   subyektning  haqiqiy  obyek- 
tiv  shakli bo‘lib  hisoblangan materiyaning 
yuqori  tashkiliy  xususiyatidir.  Insonning 
ma’naviy  shakllanishi  uning  qalb  xislatla- 
rining boshqarilish majmuyidir.
Onglilik:
A)  borliqning umumiylashtirilgan va 
ko‘p qirrali;
B)  nutqi  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  va 
faqat insonga;
D)  tegishli yuqori ko‘rinishidir;
E)  o ‘ylash  qobiliyati,  muhokama  qilish  insonning  eng  yuqori 
asab tizimi bilan bog‘liq harakat faoliyatidir.
F)  insonning sog‘lom holati, kuchli xotirasi o‘z his-tuyg‘ulari va 
ishlarida javobgarligi holati.
Amaliy  nuqtayi  nazardan  ong  tez  o ‘zgarib  turadigan  his-tuyg‘u 
va  aqlli  obrazlar  subyekti  oldida  turgan  insonning  ichki  dunyosidir. 
Biroq,  taxmin  qilish  mumkinki,  bunday psixik  faoliyat  hayvonlarda 
ham yuqori rivojlangan. Masalan:  itlar, otlar, delfinlar, maymunlar va 
boshqalarda sodir bo‘lishi mumkin.
K.Djeymsning  fikricha,  ong  bu 
“psixik funksiyalaming xo‘jayini”.
Ong -  bu  o‘zgacha psixik kenglik.
Ong  psixologiyaning  sharti  bo‘lishi 
mumkin,  lekin  uning  predmeti  bo‘la 
olmaydi.  Uning  mavjudligi  psixo­
logik  fakt  bo‘lishiga  qaramasdan,  uni 
aniqlash  mumkin  emas  va  faqatgina 
o ‘zidan  chiqarilishi  mumkin.  Ong  si- 
fatsizdir,  chunki  uning  o ‘zi  sifat  -   psixik jarayon  va  hodisalarning
O ng  -   obyektiv  haqiqat-