Yangiasr avlopi

554

Jek  London

-  

xullas,  hamma  asarini  o'qib  bergan  edi.  Ruf 

esa o'jarligini qoymay,  xizmatga kirishini,  ishga 

joylashishini  maslahat  berardi.  O,  qodir  xudo! 

Nahotki,  Martin uyqusini harom qilib, faqat shu 

qizga munosib bolish uchungina butun kuchini 

sarflab, molday ishlagan bolsa!

Shu  yo‘sinda  eng  arzimagan  narsalar  katta 

va  muhim  ahamiyat  kasb  etardi.  Martin  o‘zi- 

ni soglom va tetik his  qilar,  vaqtida ovqatlanar, 

to^ib-toyib uxlar, ammo o‘sha arzimagan narsa 

unga tinchlik bermasdi. Ilgari shu fikr uni qiynoq- 

qa solardi.  Martin yakshanba kunlaridan birida 

tushki  ovqat  paytida  Bernard  Xigginbotamning 

qarshisida  o‘tirarkan,  quyidagi  so‘zlami  qich- 

qirib aytib yuborishdan o‘zini zo‘rg‘a tiyib qoldi:

-  

Axir bulaming hammasi ilgari yozilgan edi- 

ku!  Mana  hozir  meni  mehmon  qilyapsan,  lekin 

ilgari  ochimdan  olib  ketsam  ham  parvo  qilma- 

gan  bolar  eding,  xizmatga  kirmaganim  uchun 

uyingga  kiritmagan  eding.  Lekin  asarlarimning 

hammasini  o‘sha  paytlarda  yozgan  edim.  Endi 

bolsa  gaplarimni  ehtirom  bilan  tinglab,  jimgi- 

na  o'tiribsan,  menga  ixlos  bilan  tikilasan,  har 

bir so‘zimni e’tibor bilan tinglaysan.  Men senga, 

sening  partiyang  poraxo‘rlar  va  firibgarlardan 

tashkil topgan deyapman-u,  sen jahling chiqish 

o'miga xayrixohlik bilan bosh irg‘atasan,  hatto- 

ki fikrimni ma’qullashga ham tayyorsan.  Xo‘sh, 

nega bunday?  Negaki men malum va mashhur 

odamman! Negaki mening pulim ko‘p! Lekin du- 

rustgina,  aqli  raso  yigit  Martin  Iden  bolganim 

uchun emas! Agar men oy yashil pishloqdan qilin- 

gan deb  aytsam,  shu zahoti fikrimga qo‘shilgan

---

Martin Iden

555

bolarding,  hech  bolmaganda  e’tiroz 

ding,  negaki  mening  oltinlarim  ко‘p.  Ammo  bu 

oltinlami men ishlab topganman, sen meni sariq 

chaqaga olmagan,  odam qatorida hisoblamagan 

paytlarda ishlab topganman».

Ammo  Martin  bu  gaplami  qichqirib  aytmadi. 

Yuragi siqilib ketayotgan bolsa ham,  sabr-toqat 

bilan  lablari jilmayib  turardi.  Xigginbotam  qay- 

nisining sukut saqlab  o'tirganini ко‘rib,  o‘zi gap 

boshladi.  U,  ya’ni Bernard Xigginbotam hamma 

narsaga  o‘z  mehnati  tufayli  muyassar  bolgan 

va  bundan  faxrlanadi.  Unga  hech  kim  ko'mak- 

lashmagan,  unga hech  kim minnat  qilmaydi.  U 

hurmatli odam,  katta oilaning boshligl,  «Xiggin­

botamning  chakana  savdo  dolconi»  esa  uning 

g'ayrat  va  himmati  samarasidir.  0 ‘zga  erlar  o‘z 

xotinini  qanchalik  sevsa,  u  ham  «Xigginbotam­

ning  chakana  savdo  dolconi»ni  shunchalik 

sevadi.  U  Martinga  yuragini  ochib  tashlab,  bu 

dolconni  ishga  solib  yuborish  uchun  qancha 

qiynalganini  ayta  boshladi.  Bundan  tashqan, 

uning  yana  bitta  rejasi,  juda  katta  rejasi  bor. 

Mahallada  aholi  tobora  ko‘payib  boryapti.  Bu 

do Icon hammani ta’minlay olmaydi. Agar bironta 

kattaroq bino bolganda, u savdo ishiga ba’zi bir 

yangiliklar kiritib,  daromadni  oshirgan  bolardi.

U buni albatta qiladi, lekin eng oldin u yonidagi 

maydonni sotib olib, u yerga yana bitta ikki qa- 

vatli  imorat  qurishi kerak.  Uyning yuqori  qava- 

tini  ijaraga qo^adi-da,  pastki  qavatini  dolconga 

qo'shib yuboradi. U ikkala uyning u boshidan bu 

boshiga cho'zilgan yangi peshlavh haqida gapir- 

ganida hatto ko'zlari otdek chaqnab ketdi.

bildirmas-

---