Buxoro davlat universiteti «Psixologiya» kafedrasi

Рахмонова Д.Б. Бошкарув психологияси.Маъруза матни.2010/11 укув йили 

 

65 

psixikasiga  lavozim  taqozo  etuvchi  talablar  o’z  ichiga  uch  xil  turkumga  taalluqli 

jabhalarni  qamrab  oladi:    bilimga  doir,  emotsional  his-tuyg’u  irodaviy  fazilatlar. 

Bilishga va bilish jarayoniga aloqador talablar quyidagilardan iborat: 

- 

Diqqat xususiyatlarining egallaganlik darajasi; 

- 

Sezgi va idrokni yuksak darajasiga erishganlik; 

- 

Tasavvuf obprazlari, vaqtni payqash o’quvchanligi; 

- 

Tasavvur  obrazlari va ijodiy xayolga moyillik; 

- 

Xotiraning  mustahkamligi,  barqarorlik  puxtaligi  va  ko’lamining  kengligi 

mantiqiyligi, tezkorligi va mazmundorligi; 

- 

Nutq, nutq faoliyati va nutq qobiliyatining mazmundorligi; 

- 

Nutq, nutq faoliyati va nutq faoliyatining ko’rsatkichi; 

- 

Fikrlash,  muhofaza  yuritish  faoliyatining  sermazmunligi  samaradorligi, 

teranligi, ijodiyligi, topqirligi nostandartligi.  

Rahbar kadr uchun ematsional holatlar va his – tuyg’ularni oqilona boshqaruv 

uquviga  ega  bo’lish  har  qanday  vaziyatda  ham  o’zini  –  o’zi  boshqarish  o’zga 

kishilarning  kechinmalarini  his  eta  olish.  Emotsional  holatlarga  o’z  munosabatini 

bildirish,  reaktsiyaga  kirisha  olish  bu  narsalarga  loqayd  bo’lmaslik,  yumor 

hissining  mavjudligi  hamisha  muayyan  mezonga  rioya  qilgan  holda  tobe  kishilar 

bilan munosabat muomalaga rioya qilish; 

- 

hissiyotning qonuniyatlarini egallash va jamoaning boshqariluv tuyg’usini 

oldindan  aniqlash  ularga  asoslanib  a’zolari  bilan  munosabatiga  kirishishi  zarurat 

tug’ilganda tezkor qaror qabul qilish.  

Emotsional holatlarga baho berish va ularning har birini tahlili qilish imkoniyati  

- 

Rahbar kayfiyatini aniqlovchi omillarning barqarorligi. 

Emotsional reaktsiyalar ifodalashishining tashqi vositalari,  

Emotsional barqarorlik rahbar shaxsining xislatini ekanligi, 

Rahbarlik  faoliyati  va  rahbar  shaxsi  uchun  idoraviy  sifatlar  juda  muhim 

ahamiyatga  ega,  uni  boshqarish  esa  psixologik  to’siqlar  vaziyatlar,  nizom 

holatlarni yengish manbai bo’lib hisoblanadi.  

Rahbar kadrning nufuzi barqaror iroda sub’ekti ekanligini har qaysi harakat va 

faoliyatda namoyish qilishda o’z ifodasini topadi.  

SHaxslararo  munosabatda  ishq  tuyg’uni  vujudga  keltiradi,  insonni  inson 

tomonidan  to’g’ri  idrok  qilishga  sharoit  tug’diradi,  individual  uslubni 

shakllantiradi, obro’ – e’tibor ma’naviy boylik bo’limidan tashqari ishlab chiqarish 

samaradorligining  omili,  iliq  psixologik  muhitning  mexanizmi  hisoblanadi. 

SHaxsning irodasiga quyidagi talablar qo’yiladi: 

- 

Irodaviy kuch – quvvatning mujassamlashuvi; 

- 

Boshqaruv 

faoliyatining 

mashaqqatlari 

maqsadga 

intilish 

va 

sobitqadamlilik;  

- 

Tashabbus, mustaqillik ijodiylik;  

- 

Dadillik jasoratlik to’siqlarni pisand qilmaslik; 

- 

Sabotlilik, qat’iylik printsipiallik;  

- 

Vazminlik esankiramaslik o’zini qo’lga ola boshlashlik; 

- 

Intizomlik o’zini o’zi uddalash o’ziga o’zi buyruq berish;  

- 

O’z kuchiga ishonch, o’zini qila olishlik va boshqalar. 

---