Buxoro davlat universiteti «Psixologiya» kafedrasi

---

 

1 

BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI 

«Psixologiya» kafedrasi 

Tuzuvchi: D.B.Raxmonova 

 

 

 

 

 

 

Boshqaruv  psixologiyasi 

fanidan 

 

Ma’ruza matni  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Buxoro- 2010 yil 

 

---

 

2 

Mavzu №1: Boshkaruv psixologiyasi maksadi va vazifalari: 

1. Psixologiyada boshqarish ilmining o’rganilishi. 

2. Boshkaruv goyalarining tarixiy rivojlanish boskichlari.  

3. Boshkaruv tamoyillari va funktsiyalari. 

4. Boshkaruv sub’ekti va tabiati.  

5.  Tashkilotchilik-  raxbar  va  buysunuvchining    faoliyatini  tartibga  solib  turuvchi 

faoliyat. 

 6. Nazorat – tekshirish jarayoni sifatida.  

 7. Boshkaruv sub’ektlari: ilgorlar va menedjerlar.  

 

So’ngi  yillarda  inson  omiliga  e’tiborning  ortib  borishi  va  ilm-fanning 

rivojlanish  munosabati  bilan  boshqarish  psixologiyasi  masalasiga  xam  qiziqish 

kuchaydi. SHu asosida psixologiyaning maxsus bo’limi - boshqarish psixologiyasi 

paydo  bo’ldi.  Boshqarish  psixologiyasi  psixologiyaning  bir  tarmog’i  bo’lib,  u  o’z 

navbatida  boshqaruv  faoliyati  bilan  bog’liq  bo’lgan  muammolarni  shaxs  va 

shaxslar  guruxi  tamonidan  boshqa  guruxlar  faoliyatini  samarali  tashkil  etish  va 

birgalikdagi faoliyatni amalga oshirishning psixologik mexanizmlarini o’rganadi. 

Boshqarish  muammolari  psixologiyadan  tashqari,  yana  boshqa  fanlar 

tomonidan xam o’rganiladi. Bular tarix, iqtisod, falsafa, xuquqshunoslik va boshqa 

fanlar.  Bu  fanlarni  o’ziga xos tamonidan o’rgansa, psixologiya  esa sof psixologik 

tamondan o’rganadi.  

Boshkaruv  tushunchasining  paydo  bulishi  jamiyat  tarakkiyoti  bilan  uzviy  boglik 

xolda  amalga  oshadigan  jarayondir.  Boshkaruv  ilmining  mazmun  va  moxiyati 

kishilarni  yoki  jamoa  mexnat  faoliyatini  bir  joyga  nomlash,  boshkarish  bilan 

boglikdir.  

Jamoa  yiriklashgan  sari  boshkaruvning  vazifalari  murakkablashadi. 

Boshkaruv  jarayonining  murakkablashuvi  boshkaruv  ilmidan  foydalanish 

zaruriyatini keltirib chikaradi.Boshkaruv tizimi ochik murakkab tizim bulib, u ikki 

kismdan ya’ni ob’ekt va sub’ektdan iborat buladi.    

Boshqaruv psixologiyasini o’rganuvchi ob’ekti va sub’ekti aloxida shaxsdir. 

Ularning  psixologik  xolatlari,  ulardagi  ayrim  jarayonlar  va  vazifalar  boshqaruv 

ob’ekti deb aytiladi. 

Boshqaruvning  sub’ekti  o’rganilganda  esa  odatda,  boshqaruvchi  shaxs  yoki 

odamlar  guruxi  nazarda  tutiladi.  Ob’ekt  bu  boshkariladigan  tizim  sub’ekt  esa 

boshkaruvchidir.    Boshkaruv ilmi kuyidagi kurinishlarga bulinadi

. 

       1.    Boshkaruv nazariyasi 

       2.    Boshkaruvni taxlil kilish 

       3.    Boshkaruv uslublari tugrisidagi bilim 

       4.    Boshkaruv tugrisidagi bilim 

       5.    Boshkaruv psixologiyasi tugrisidagi bilim 

Boshkaruv ilmining tashkiliy va psixologik bulimi boshkaruv tizimining markaziy 

kismi bulib, jamoa boshkaruvini, ishlab chikarishni belgilaydi. 

  Boshkaruv  psixologiyasi  predmetini  ta’riflash  buyicha  bir  kancha  shakldagi 

muloxazalar  mavjud  bulsada  lekin  ularning  birontasi  xam  uning  tub  ma’nodagi 

xusuiyati va moxiyatini ochish imkoniyatiga ega emas. Asrimizning 60-70 yillarida 

---

 

3 

berilgan  ta’riflar  xilma-xil  bulib,  ular  soxaning  yunalishi  mazmunini  chukurrok 

yoritilishiga karatilgandir.