Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

 

 “Insoniy  munosabatlar  “  maktabi  namoyondasi  D.Mak-Gregorning  (iks) 

va (igrik) nazariyasi. 

X  (iks)  nazariyasiga  ko‘ra,  namunaviy  yollanma  xodim  -  tabiatan  yolqov 

bo‘lgan kishi, shu sababli u topshirilgan ishdan bo‘yin tovlashga urinadi, unda izzat 

talablik, mas’uliyat sezish, faxm - farosat etishmaydi. Bunday holatda xodimni doimo 

majburlash, nazorat qilish, jazolash va jarima solish bilan qo‘rqitib turish zarur. 

Y  (igrik)  nazariyasi  birinchisiga  qarama-qarshi:  yollanma  ishchilar  tabiatan 

faol,  ularga  tashabbuskorlik  va  uddaburonlik,  o‘z  zimmasiga  mas’uliyat  olish 

---

287 

 

saloxiyati  xosdir.  Bunday  xolda  menejerlik  vazifasi  kishilar  o‘z  maqsadiga  va 

qiziqishlariga g‘oyat maqbul tarzda erishadigan shart-sharoitni barpo etishdan iborat. 

Kompaniyaning siyosati va istiqboli esa xodimlarning xulq atvoriga asoslangan xolda 

tashkil  etilishi  kerak.  Bu  nazariyaga  muvofiq  keluvchi  ishchini  rag‘batlantirish  va 

unga  qulay  muhit  yaratib  berishgina  kifoya  qiladi.  Albatta, xar  ikkala  nazariya  ham 

faqat  nazariyadir.  Amaliyotda  ular  sof  ko‘rinishda  bo‘lmaydi.  Inson  murakkab  va 

ziddiyatli  mavjudot.  U  o‘zida  xam  birinchi,  xam  ikkinchi  modellar  sifatini 

mujassamlashtiradi.