Наманган Мухандислик Педагогика Институти Касб таълими факультети

 
2. Tarmoq tizimidagi o’zgarishlarning hozirgi davrdagi tendentsiyalari 
 
O’zbekiston  sanoatida  og’ir  sanoatning  ulushi  birlamchi.  Ayniqsa  uning 
energetika,  metallurgiya,  mashinasozzlik  sanoat  tarmoqlari  va  kimyo  sanoati  yaxshi 
rivojlangan.  Oktyabr  tuntarishidan  oldin  sanoat  yalpi  mahsulotining  atigi  22  foizini 
og’ir sanoat korxonalari ishlab chiqargan bo’lsa, hozirgi vaqtda u 60 foizdan ko’proq 
sanoat mahsulotini  ishlab  chiqaradi. 
Mamlakat  og’ir  sanoatida  yoqilgi-energetika  sanoatining  ulushi  katta  va  u  yana 
ham  ortib  bormoqda.  Yoqilg’i-energetika  sanoatining  tarkibiga  gaz  sanoati,  neft 
sanoati,  ko’mir  sanoati  va  energetika  kiradi.  Bu  sanoat  majmuining  mamlakat  sanoat 
ishlab  chiqarishidagi  xissasi  salkam  27,3  foizga  teng  (2010).  O’zbekistonning 
Janubiy  regionlarida  topilgan  neft,  gaz  va  ko’mir  konlarining  katta  zahiralariga 
tayanib  yildan-yilga  mazkur  sanoat  tarmog’ini  tez  rivojlantirmokda.  Endilikda 
O’zbekiston  jahondagi  o’nta  yirik  gaz  ishlab  chiqaruvchi  mamlakatlar  jumlasiga 
kiradi.  Prezident  Islom  Karimovning  yozishiga  karaganda  "O’zbekiston  noyob 
yoqilgi-energetika  resuruslarga  ega,  qidirib  topilgan  gaz  zahiralari  2  trillion 
kubometrga yaqin, ko’mir-2 milliard  tonnadan ortiq neft konlari  mavjud. 
Neft,  gaz  va  kondensat  zahiralari  o’z  extiyojlarimizni  to’la  ta’minlabgina 
olmaydi,  shu  bilan  birga  energiya  manbalarini  eksport  qilish  imkonini  ham  beradi. 
Hozir  bu  kapital  mablag’  sarflashning  eng  foydali  sohalaridan  biri  bo’lib  qoldi. 
O’zbekiston  sanoatida  navbatdagi  saloxiyati  (va  istiqboli)  katta  bo’lgan  tarmoq  bu-
metallurgiyadir.  Mamlakat  metallurgiya  majmui  tarkibiga  ma’dan  (mineral)  resurs 
xomashyolari  va  rangli  metallurgiya  uchun  rudalarni  qazib  chiqaruvchi,  boyituvchi 

---

 
95 
va  qayta ishlab beruvchi sanoat korxonalari kiradi. O’zbekistonda oltin, kumush, mis, 
uran,  qo’rg’oshin,  rux,  vol  fram,  molibden,  litiy,  alyuminiy  xomshyosi  va  boshqa 
qator  qazilma  boylik  qonlari  topilgan  va  ularning  zahiralari  aniqlangan.  O’zbekiston 
rangli  metallurgiya  sanoatining  ko’rki  oltindir.  Mamlakattimiz  xududidan  30  ta  oltin 
koni  topilgan.  "Oltinning  asosiy  zahiralari  oltin  konlarining  o’zida-Markaziy 
qizilqumda  joylashgan  bo’lib,  tasdiqlangan  zahiralari  bo’yicha  respublikani  dunyoda 
to’rtinchi  o’ringa  olib  chiqdi.  Hozirgi  vaqtda  O’zbekiston  oltin  qazib  olish  bo’yicha 
jahonda  tengi  yo’q  oltin  sanoatini  tashkil  qilish  va  rivojlantirish  orqali  O’zbekiston 
iqtisodiy taraqqiyotining  tamal  toshlarini  yana bir pog’ona balandga ko’taradi. 
O’zbekiston  sanoat  ishlab  chiqarishida  Yengil  va  ozi-ovqat  sanoatining  ham 
ulushi  katta.  Ayniqsa  mamlakat  sanoat  tarmoqlari  orasida  qishloq  xo’jaligi 
mahsulotlarini  qayta  ishlovchi  va  agrosanoat  majmuiga  xizmat  kursatuvchi 
tarmoqlari  tarixan  yetakchi  mavkeaga  ega.  Bular  paxta  tozalash,  pillani  qayta  ishlash 
va  shoyi  (atlas)  to’qish,  vino  materiallari,  konserva  mahsulotlari,  o’simlik  yog’i  va 
boshqa sanoat turlaridir.