Халкаро шартномалар хукуки

Terrorizmga qarshi kurash qo’mitasi 
1999-yil  noyabr  oyida  EXHT  ning  Istanbul  sammitida  Birinchi 
Prezident  I.A.Karimov  BMT  tizimida  Terrorizmga  qarshi  kurash  xalqaro 
markazi  (TKXM)  tashkil  etish  taklifi  bilan  chiqdilar.  Ushbu  tashabbus 
2000-yil  7-8-sentabrda  Nyu-York  shahrida  o’tkazilgan  BMT  ning  Ming 
yillik  sammitida  e’lon  qilindi.  Faqatgina  2001-yil  11-sentyabr  AQSHda 
bo’lib o’tgan fojeali voqealardan so’ng, aniqrog’i 2001-yilning 28-sentabr 
kuni  BMT  Xavfsizlik  Kengashining  №1373  qarori  bilan  BMT  doirasida 
Terrorizmga  qarshi  kurash  qo’mitasi  tashkil  etildi,  bu  tashkilotga  xalqaro 
terrorizmni  moliyalashtirishga  qarshi  kurash  sohasida  katta  vakolatlar 
berildi. Bu qo’mita faoliyatida Terrorizmga qarshi kurash xalqaro markazi 
konsepsiyasi aks etgan. 
2000-yil  oktabr  oyida  BMT,  EXHT  va  O’zbekiston  hukumati 
tomonidan  Toshkentda  “Markaziy  Osiyoda  xavfsizlik  va  barqarorlikni 
mustahkamlash: 
narkotiklarning 
noqonuniy 
savdosi, 
uyushgan 
jinoyatchilik  va  terrorizmga  qarshi  kurashishga  kompleks  yondashish” 
                                                 
1
 http://www.turkmenbusiness.org/news/turkmenistan-razvivaet-mezhdunarodnoe-transportnoe-sotrudnichestvo 

---

195 
 
mavzusida xalqaro konferensiya bo’lib o’tdi, jahonning 70 ta mamlakati va 
40  ta  xalqaro  tashkilotlardan  ekspertlar  xalqaro  terrorizmga  qarshi 
kurashish  strategiyasi  uchun  umumiy  yondashuv  takliflarini  ishlab 
chiqishdi. 
O’zbekiston  BMT  Xavfsizlik  Kengashi  doirasidagi  Terrorizmga 
qarshi  kurash  qo’mitasi,  MDH  doirasidagi  Aksilterror  markazi 
faoliyatlarida  faol  ishtirok  etib  kelmoqda,  Shanxay  Hamkorlik  Tashkiloti 
doirasida  terrorizmga  oid  tegishli  tadbirlarni  amalga  oshirmoqda, 
aksilterror  kuchlari  xalqaro  koalitsiya  sa’y-harakatlariga  faol  hissasini 
qo’shib kelmoqda. 
Hozirda BMT ning terrorizmga qarshi qaratilgan 13 ta hujjati bor. Bu 
hujjatlarga 11 ta konvensiya va 2 ta protokolni misol qila olamiz. Bugungi 
kunda yadro terrorizm aktlariga qarshi kurash xalqaro konvensiyasi hamda 
terrorizmga qarshi kurash bo’yicha kompleks konvensiya loyihalari ishlab 
chiqilmoqda. 
Shu  bilan  birga  shuni  ta’kidlab  o’tishimiz  joizki  O’zbekiston  BMT 
ning  amalda  bo’lgan  terrorizmga  qarshi  kurash  bo’yicha  barcha 
konvensiya hamda protokollariga a’zodir
1
.  
Ashxobod transport va tranzit yo’lagi. 
2010-yilda Eron, Ummon, Turkmaniston va O’zbekiston hukumatlari 
o’rtasida O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tashabbusi bilan  mintaqada 
transport  va  tranzit  yo’lagini  tashkil  etish  ishlari  boshlandi.  Bu 
tashabbusning  huquqiy  asosini  yaratish  maqsadida  2011-yilning  25-
aprelida Ashxobodda Eron Islom Respublikasi, Ummon Sultonligi, Qatar, 
Turkmaniston  va  O’zbekiston  Davlati  Hukumati  o’rtasida  xalqaro 
transport va tranzit yo’lagini barpo etish to’g’risidagi bitim imzolandi. 
Bitimning Nizomi, xalqaro tashish masalalari, yo’nalish bo’yicha har 
qanday  transport  vositasida  (havo  va  suvda)  a’zo-davlatlar  hududi  orqali 
yuk  va  yo’lovchi  tranziti  masalalarini  tartibga  soladi,  bu  Nizom  ushbu 
bitim  kuchga  kirganidan  keyin  tashkil  etiladigan  Muvofiqlashtiruvchi 
kengash tomonidan tasdiqlanadi. 
Ushbu  Bitim  ahamiyati  haqida  gapirar  ekanmiz,  shunday  dalilni 
ta’kidlashimiz  joizki,  mazkur  Ummon-Eron-Turkmaniston-O’zbekiston 
transport yo’lagini yaratilishi jo’shqinlik bilan rivojlanayotgan hududlarni, 
Markaziy Osiyo mamlakatlarini Fors va Ummon ko’rfazi dengiz portlariga 
olib chiquvchi yagona transport tizimiga birlashtiradi. 
                                                 
1
 http://www.mfa.uz/ru/cooperation/security/54/ 

---

196 
 
Mazkur 
loyihaning 
iqtisodiy 
jihatdan 
rentabelligi 
shubha 
tug’dirmaydi, shu bilan birga uni amalga oshirish a’zo-davlatlar o’rtasida 
iqtisodiy,  yuk  va  yo’lovchi  tashish  sohalarida  hamkorlikni  rivojlantirish 
uchun muhim ahamiyatga ega bo’ladi. 
Bojxona cheklovlarining yo’qligi hamda keng ko’lamlilik loyihaning 
strategik  rolini  sezilarli  darajada  oshiradi,  shu  bilan  birga  a’zo 
davlatlarning  hududi  orqali  tranzit  yuk  tashish  hajmini  oshirish  imkonini 
yaratadi
1
.