Халкаро шартномалар хукуки

Normativ sharxlash - norma faoliyati ko’lamiga tushishi  mumkin 
bo’lgan  barcha  holatlarda  tadbiq  qilinuvchi  normalarning  umumiy 
tarkibini aniqlashtirishni aks ettiradi. 
Kazual  sharxlash  -  normalarning  ular  tadbiq  qilinayotgan 
jarayonda  sub’ektlar  tomonidan  amalga  oshiriladigan  sharxlash 
tushuniladi.
 

---

175 
 
MAVZU BO’YICHA XULOSALAR 
 
Mazkur  mavzuni  o’rganishda  talabalar  xalqaro  shartnomalar  huquqida 
sharxlash  institutini  ko’rib  chiqishlari,  xalqaro  huquqiy  munosabatlarda  ularning 
rolini aniqlashlari lozim. 
 
NAZORAT UCHUN SAVOLLAR VA KAZUSLAR 
 
1. 
Xalqaro shartnomalarni sharxlash kimlar tomonidan amalga oshiriladi? 
2. 
Sharxlangan  xalqaro  shartnomalarni  xalqaro  shartnomalar  huquqining 
manbasi sifatida qabul qilish mumkinmi? 
3. 
Xalqaro  shartnomalarni  sharxlash  masalasida  xalqaro  tashkilotlar 
ahamiyati qanday? 
4. 
Xalqaro  shartnomalarni  sharxlash  prinsiplarining  o’ziga  xos  xususiyati 
nimada? 
 
1 KAZUS. 
BMT  a’zolari o’rtasida tuzilgan  ko’p tomonlama  xalqaro shartnomani amal 
qilishida  uning  taraflaridan  biri  bo’lgan  Tunis  davlatida  shartnomada  belgilangan 
qoidalarga nisbatan e’tiroz paydo bo’ldi va uni sharhlashni so’radi. Shartnomaning 
boshqa  bir  ishtirokchisi  bo’lgan  AQSH  Tunisning  e’tirozi  shartnoma  qoidalariga 
nisbatan  emas,  balki  uning  kirish  qismiga  nisbatan  ekanligini  va  bu  shartnomani 
rasmiy sharxlash uchun asos bo’la olmasligini ta’kidladi. 
1) Xalqaro shartnomalarni sharxlashni kim amalga oshiradi? 
2)  Xalqaro  shartnomani  sharxlash  qamrovi  qanday?  Tunisning  talabi 
o’rinlimi? 
3)  Xalqaro  shartnomalarning  sharxlashda  qo’shimcha  vositalar  qaysilar 
hisoblanadi? 
 
2 KAZUS. 
Kanada va Fransiya davlatlari o’rtasida tuzilgan shartnomada lingvistik jihatdan 
tushunmovchilik kelib chiqadi.  
Har  ikki  davlatning  rasmiy  tili  fransuz  tili  ekanligini  hisobga  olib,  tomonlar 
avvalboshdanoq, shartnomani Fransiya davlatida amal qiluvchi fransuz tilida tuzishga 
o’zaro  kelishib  olgan.  Keyinchalik  Kanadadagi  fransuz  tilidagi  ma’noviy  jihatdan 
Fransiyadagi  fransuz  tiliga  mos  kelmaydigan  so’zda  anglashilmovchilik  holati  kelib 
chiqqan.  Tomonlar  o’zaro  kelishuvga  erisholmagach,  Fransiya  shartnomaga  xalqaro 
huquqshunos olimlar, huquqshunoslar va advokatlar, Kanada esa tuzilgan shartnoma 
sohasida  faoliyat  ko’rsatuvchi  xalqaro  tashkilotlar  sharh  berishini  ilgari  suradi. 
Shuningdek,  Kanada shartnomani  aynan muammoli qismini sharhlanishini,  Fransiya 
esa  shartnomani,  keyinchalik  boshqa  muammolari  ham  yuzaga  kelmasligi  tufayli, 
to’liq hajmiga nisbatan sharh berilishini bildiradi. 
1)  Shartnomani sharhlovchi sub’ektga nisbatan tomonlarning qaysi birining 
pozitsiyasi to’g’ri?  

---

176 
 
2)  Sharhlash  shartnomaning  butun  hajmiga  nisbatan  tadbiq  etilishi 
mumkinmi?  Xalqaro  shartnomalarni  sharhlash  qamrovi  tushunchasini  yoritib 
bering.