Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

дейилди. Шунда у зот: “Бу (маййит) учун икки ракат намоз дунѐйингизнинг қолганидан 
яхшироқдир”, дедилар (Табароний ривоят қилган. Ривоят санади ҳасан-саҳиҳ). 
Одам вафот этганидан кейин тана аъзолари ҳаракати тўхтайди, унга савоб келиш йўллари 
ѐпилади. Фақат садақаи жория сабабидан номаи аъмолига ажр ѐзилиб туриши мумкин... Ҳар қандай 
маййит вафот этганида афсусланади. Нима учун? Имондан айро кимсалар, гуноҳ-маъсиятга ботганлар 
Аллоҳ айтган йўлдан юрмаганларига надомат қилишади. Солиҳ инсонлар эса савобли ишларни бундан 
ҳам кўпроқ қилмаганларига пушаймон чекишади. Чунки ажрлари бисѐр бўлганида жаннатда 
10
Шу мазмундаги ҳадисни Табароний “Кабир”да Салмон Форсий розияллоҳу анҳудан марфуъ тарзда ривоят 
қилган. Ҳайсамий “Мажмауз завоид”да: “Бу ҳадис санадида Ашъас Саъдоний бор. Унинг таржимаи ҳолини топа олмадим”, 
деган. 

---

9 
баландроқ мартабаларга кўтарилишарди... Ҳа, дунѐдан ўтган инсон учун ақалли икки ракат намоз 
ўқиш ҳам, бир марта “Субҳааналлоҳ”, “Алҳамдулиллаҳ”, “Аллоҳу акбар”, дейиш ҳам армон бўлиб 
қолади. Бу ишларни тирикликда: кўз очиқлигида, юрак дукиллаб уриб, нафас тинмай кириб-чиқиб 
турганида бажариш мумкин. Боқий дунѐга риҳлат қилгач, амаллар дафтари ѐпилади. Ўлимдан сўнг 
фақат ҳисоб-китоб бўлади. 
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганларидек, қабрда ѐтган маййит учун икки ракат 
намоз дунѐнинг ўткинчи матоҳларидан, зеб-зийнатларидан яхшироқдир. Чунки маййит бойлик аслида 
қадрсиз нарса эканини, бандага охиратда фақат намоз, рўза, закот каби солиҳ амаллар фойда 
беришини шак-шубҳасиз билади. Аввал тан олмаганлар ҳам дунѐдан ўтгач бунга иқрор бўлади. Оқил 
инсон келажакни ақл кўзи билан кўра олади, вақт борида охирати учун етарли озуқа тўплайди. 
АЛЛОҲ УЧУН САЖДА ҚИЛИШ ФАЗИЛАТИ 
َةَرْػيَرُي ِبَِأ ْنَع
ُىْهَع ُللا َيِضَر
ُللا ىَّلَص ِللا َؿوُسَر َّفَأ
َؿ َق َ َّلَسَس ِىْهَلَع 
: 
ٌد ِج َس َوُيَس ِىّْبَر ْنِم ُدْبَعْلا ُفوُكَي َم ُبَرْػقَأ
َء َعُّدلا اسُرِثْكَأَف
َر .
َس ُوا
ُم
ْس ِل
ٌ
َس َأ ُب
َد و
ُسا َد
َس
َّهلا
َس
ِئ 
ُّي 
.ُدَْحَْأَس
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: