168
bu yerda k – isitish asboblarining issiqlik o`tkazuvchanlik koeffitsienti,
VtG’ekm
grad;
t
urt
– isitish asbobidagi issiqlik tashuvchining o`rtacha haroratidan ichki havo
haroratining farqi,
0
S;
– tuzatuvchi koeffitsient, isitish asboblarini qushimcha yo`zalaridan issiqlik
o`zatilishini hisobga oluvchi koeffitsient; radiator va konvektorlar uchun β=1,03-
1,08; qovurg`ali quvur uchun βq1,13;
Issiqlik o`tkazuvchanlik koeffitsientini quyidagi keltirilgan formulalar orqali
aniqlaymiz:
1. Issiq suv, bug` bilan ishlaydigan isitish asboblari «yuqoridan-pastga» sxemada
ishlasa, issiqlik uskunalari qovurg`ali quvur radiatorlardan hamda silliq quvurdan
tayyorlangan radiatorlardan iborat bo`lgan da k – quyidagi formula yordamida
aniqlanadi:
k =3,78
t
urt
2. Isitish asboblari «pastdan-pastga» sxemasida
ishlasa
k =3,78
t
urt
3. Isitish asboblari «pastdan-yuqoriga» sxemasida ishlab, bir tomonlama radiatorlar
ulangan bo`lsa
k =3,26
t
urt
4. Isitish asboblari «pastdan-yuqoriga» sxemasida ishlasa va har tomonlama
asboblarga ulama quvurlar bilan ulangan bo`lsa
k =3,49
t
urt
.
Ekvivalent metr kvadratidagi q - ekm issiqlik miqdorini issiqlik o`tkazuvchanlik
(
) koeffitsientini aniqlanmasdan turib, yana ham soddaroq uslub bilan quyidagi
formula yordamida aniqlash mumkin:
q
ekm =
9,28 (
t
urt
-10)
3
Z,
bunda: Z - tuldiruvchi koeffitsient, bulib issiqlik asboblarining quvurlar sistemasidan
ulanish sxemasiga bog`liqdir;
Masalan: - «yuqoridan-pastga» - 1,0;
- «pastdan-yuqoriga» - 0,78;
- «pastdan-pastga» -
0,9.
Issiqlik tashuvchining isitish asbobi orqali o`tayotgan nisbiy sarfi tug`risidagi
tushuncha - g sarflanayotgan issiqlik tashuvchi berayotgan issiqlik miqdorini
o`zgarishini aniqlashning qulay bo`lishi uchun kiritilgan bulib, shartli tarzda qabul
qilingan issiq suvning-bug`ning issiqlik miqdorining sarfini haqiqiy qiymatidan oz
yoki ko`p sarf bo`lishini ko`rsatadigan kattalik bulib, u 17,4 kg/(m
2
soat)ga teng.
Yuqorida keltirilgan muloxazadan kelib chiqadiki, unda:
4
,
17
G
g
хак
Isitish asbobidan ajralib chiqayotgan issiqlik miqdorini issiqlik tashuvchini
miqdori kamayganda ham o`zgarmas qilib qoldirish uchun, issiqlik tashuvchining
haroratlaridagi farqini o`zgartirish talab qilinadi. Bu haroratni quyidagi formula
169
yordamida aniqlash mumkin:
g
ekm
=G
haq
·S·
t
asb
bunda: G
haq
- issiqlik tashuvchining haqiqiy sarfi, kgG’(ekm
soat);
S - issiqlik tashuvchining solishtirma issiqlik sig`imi , Vt/(kg
grad);
t
asb
- isitish asbobining haroratidagi farq,
0
S.
4.11 - formulani quyidagi kurinishda yozish mumkin:
G
haq =
.
асб
экм
t
С
g
Agar suvning issiqlik sig`imini S=4.1868
10
3
Kdj/(kg·grad) deb olib G
haq
ning
qiymatini formulaga quyib bir vaqtning o`zida q
ekm
q9.28(
t-10)
3
Z formuladagi
3
=
1 hamda Z=1 larni urniga quysak, unda formula quyidagi kurinishni oladi:
g =((g
ekm
s
t
asb
)) / 17,4 =((9,28(
t
asb.
-10)·
3
·Z/s·
t
asb /
17,4 =
= (9,28 (
t
urt
-10)1
1 / 4,868
10
3
-
t
asb
) / 17,4 =
=
4
,
17
t
)
10
t
(
98
,
7
.
асб
*
рт
Yuqoridagi formulalar yordamida aniqlanadigan issiqlik 1 ekm miqdorda isitish
asboblari tarqatadigan issiqlikning quvvatini tashkil qilib,
t
urt
kattalikning 20
0
S dan
130
0
S oralig`ida, ya`ni issiqlik uskunalari qabul qiluvchi haroratidagi chegarada, suv
va bug` sistemalari uchun qullash mumkinligini ko`rsatadi.
Isitish asbobi o`rnatilishi lozim bo`lgan bino uchun kerakli issiqlikni hosil qilib
beradigan isitish asbobining isitadigan maydoni quyidagi formula yordamida
aniqlanadi:
F
h
= (q
1
2/
q
ekm
) - F
quv.ekm
bunda: q – isitish asbobining hisobiy issiqlik berish quvvati, Vt;
1
– issiqlik tashuvchi suvning quvurlarda sovishini ko`rsatuvchi koeffitsient;
2
– isitish asboblarining o`rnatish sharoitini hicobga oluvchi, koeffitsient;
q
ekm
– isitish asbobining 1 ekm issiqlik o`tkazuvchanligi;
F
h
–
isitish asboblaridagi quvurlarning hisobiy sirt yo`zasi bulib, ularning sirtidan
xona ichiga issiqlik o`zatiladi.
Biror bir isitish asbobi yo`zasining 1 ekm issiqlik berishi aniq bo`lsa , unda
radiatorning bulmalar soni quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
4
3
экм
x
f
F
n
f
ekm
– chuyan quyma radiatorning bitta sektsiyasini yo`zasi, m
2
.
4
– isitish asboblarining o`rnatilish usuliga qarab olinadigan koeffitsient
3
– bitta radiatorda sektsiyalar sonini hisobga oluvchi to`zatma koeffitsient; F
x
=2
m
2
bo`lsa ,
3
=1 bo`ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
