Ызбекистон Республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

2- Ma`ruza 
Mavzu: Issiqlikning asosiy iste`molchilari Yiriklashtirilgan ko`rsatkichlar 
yordamida issiqlik yuklamalarini aniqlash 
Reja: 
 I .Issiqlik  iste`molchilariing turlari. 
2.Bir soatlik issqliklar sarflarini aniqlash. 
3.Yillik issqliklar sarflarini aniqlash 
 

---

 
111 
I. Issiqlik iste`molchilarningg turlari 
Issiqlik ta`minotining tizimining istemolchilariga quyidagilar kiradi: 
binoning 
issiqlik 
energiyasini 
 
iste`mol 
 
qiladigan 
sanitar-tsxnik 
tizimlari 
(isitish, 
vsntilyatsiya, 
xavoni 
kondsntsiyalash 
va 
issiq 
suv 
bilan ta`minlash tizimlari); 
xar        xil        issiqlik        iste`mol        qiladigan        texnologik        qurilmalar 
(300-350 S gacha). 
Yil davomida issiqlik iste`mol qilishga qarab iste`molchilar ikki guruxga bo`linadi: 
mavsumiy; 
yil davomida uzuluksiz issiqlik iste`mol qiluvchi tizimlar. 
Birinchi  guruxga  isitish,  ventilyatsiya  va  xavoni  konditsiyalash  va  normal  xolatga 
solib  turuvchi  tizimlar  kiradi.  Ikkinchi  guruxga  esa  issiq  suv  bilan  ta`minlash 
tizimlari va ishlab chiqarish qurilmalarini issiqlik bilan ta`minlash kiradi. 
Issiqlik  iste`mol  qiluvchi  binolar  uch  guruxga  bo`linadi:  yashash  binolari,  jamoat 
binolari,  ishlab  chiqarish  binolari  va  inshootlari.  Yashash  binolarida  isitish, 
vsntilyatsiya va yil davomida issiq suv ta`minoti tizimlari uchun issiqliklar sarflanadi. 
Jamoat binolari uchun esa isitish va ventilyatsiya tizimlariga sarflanadigan issiqliklar 
xarakterlidir. 
Ishlab  chiqarish  binolarida  xamma  turdagi  issiqlik  tizimlariga      sarflanadigan   
issiqliklar      miqdorini      topish      uchun      yaqinlashtirib  olingan  usullardan 
foydalaiiladi. 
Quyida  bir  soat  davomida  sarflanadigan  issiqlik  miqdoriii  isitish,  ven-
gilyatsiya  va  issiq  suv  bilan  ta`minlash  tizimlari  uchun  aniqlash  formulalarini 
keltiramiz. Kvartal foydali yashash maydoni quyidagi formula yordamida aniqlanadi: 
кв
яш
F
f
F


 
bu yerda: 
яш
f
-    yashash  fondining  zichligi  kvartalning  o`rtacha  qavatlariga  qarab  QMQ  dan 
olinadi; 
кв
F
- kvartalning umumiy maydoni. 
Bir  kishi  uchun  berilgan  yashash  maydonini  9  m2  ga  teng  deb  olib,  kvartaldagi 
yashovchilar sonini aniqlanadi: 
g
F
m

 
2. Bir soatlik issiqliklar sarflarini aniqlash 
Isitishga,    ventilyatsiya  va  issiq  suv  bilan  ta`minlashga  sarflanadigan  issiqliklar 
miqdorini  kattalashtirilgan  ko`rsatkich  orqali  quyidagi  formulalar  yordamida 
aniqlanadi: 
a) yashash binolarini isitish uchun sarflangan issiqlik miqdori 
 
F
q
Q
и


 
 
bu yerda: 
q    -      yashash  binolarini  isitish  uchun  bir  soat  davomida  sarflangan  issiqlikning 
hisoblangan kattalashtirilgan ko`rsatkichi; 
 G` — kvartalning yashash maydoni. 

---

 
112 
Jamoat binolarini isitish uchun sarflangan issiqlikning hisoblangan miqdori quyidagi 
formula yordamida aniqlanadi, 
яш
и
жам
и
Q
K
Q


 
bu yerda: 
K  - jamoat binolarini isitish uchun sarflanadigan issiqlik miqdorini hisobga oluvchi 
kattalik, u QMQ dan olinadi. 
Berilgan kiymatlar yo`q bo`lganda 0,25 teng deb olinadi. 
Jamoat  binolarini  ventilyatsiyalash  tizimlarida  ishlatiladigan  hisoblangan  issiqlik 
miqdori quyidagi formula yordamida aniqlanadi: 
 
жам
и
в
Q
К
Q


1
 
 
Bu yerda:  
K
1
 — jamoat biiolarini ventilyatsiyalash tizimlarida sarflanadigan issiqlik miqdorini 
hisobga oluvchi kattalik, bu ham QMQ dan olinadi. 
Berilgan qiymatlar yo`q bo`lganda K
1
 q 0,4 ga teng deb qobul qilinadi. 
Isitish  mavsumi  davomida  issiq  suv  bilan  ta`minlash  tizimlari  uchun  sarflangan 
issiqlik miqdorini xisolangan o`rtacha qiymati quyidagi formula orqali topiladi: 
m
q
Q
исув
ўр
исув



 
bu yerda: 

исув
q
- ' issiq suv ta`minotiga bir soat davomida o`rtacha sarflangan 
issiqlik  miqdorining  kattalashtirilgan  ko`rsatkichi,  u  QMQ  2.04.07      96  ning  3   
ilovasidan olinadi; 
t — kvartaldagi yashovchilar soni; 
ўр
исув
Q
 — yana quyidagi formula bilan ham aniqlanishi mumkin. 
 

 

6
,
3
24
55
2
,
1






c
ўр
исув
t
b
a
Q
 
bu yerda: 
t — odamlar soni; 
a — bir kun davomida bir kishi uchun belgilangan issiq suvning 
miqdori (QM Q 2.04.07—96 dan olinadi); 
  — jamoat binolariga belgilangan issiq suvning mikdori, u ham 
bir kishi uchun bir kunda 25 l miqdorida belgilangan; 
s — suvning birlik issiqlik sig`imi 4.187 kDjG’`(kg*S)