Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi fargʻona davlat universiteti filologiya fakulteti

 

 

---

6 

 

 

I bob. Leksik ma’noning taraqqiyot yoʻllari 

1.1.  Leksik ma’no taraqqiyotidagi oʻzgarishlar 

Istiqlol    sharofati    tufayli    xalqimizning    ulkan    tarixiy      merosi,    boy    tarixini 

xolisona  oʻrganish  uchun  keng  yoʻl  ochildi. Zero, birinchi  Prezidentimiz  Islom  

Karimov  taʻkidlaganidek:  ‖Ajdodlarimiz    tafakkuri  va  dahosi    bilan    yaratilgan  

eng  qadimgi  tosh  yozuv  va  bitiklar, xalq  ogʻzaki  ijodi  namunalaridan tortib, 

bugungi    kunda    kutubxonalarimiz    xazinasida    saqlanayotgan    ming-minglab 

qoʻlyozmalar,  ularda    saqlanayotgan    tarix,      adabiyot,    sanʻat,    siyosat,    axloq,  

falsafa,    tibbiyot,    matematika,    mineralogiya,    kimyo,    astranomiya,  meʻmorlik,  

dehqonchilik    va    boshqa    sohalarga    oid    qimmatbaho    asarlar  bizning    buyuk  

maʻnaviy    boyligimizdir.‖

3

  Shu    ma’noda  asr  oshgan  asarlarimiz,  mumtoz 

adabiyotimizning  oʻlmas  va  nodir,  qimmatbaho  durdonalarini  har  tomonlama 

chuqur tahlil etishimiz lozim. Chunki ularda oʻsha davrlardagi xalq turmush tarzi, 

ijtimoiy- iqtisodiy, siyosiy- maʻnaviy hayot, harbiy, madaniy ahvol, urf- odatlar va 

jamiyat hamda jamiyat tili haqidagi eng ishonchli lavhalar keltirilgan. 

―Turkologiyada  XIII- XIV  asr  turkiy  obidalarini  til  xususiyatlarini  ilmiy  

nuqtayi    nazardan    tadqiq  qilish    borasida    qator    jiddiy    ishlar    amalga  

oshirilganligi   ilm  ahliga,  ayniqsa,  til  tarixi  mutaxasislariga  ayon.  Eski  turkiy  

tilning    soʻz    boyligini    atroflicha  tahlil    qilishda    A.  Borovkov,    S.  Mutallibov,  

Gʻ.Abdurahmonov,    A.  Najib,  E.  Fozilov,  Q.  Mahmudov,    Q.  Karimov,  

H.Neʻmatov,    H.    Dadaboyev,  Q.  Sodiqov      kabi    turkolog    olimlarning          roli  

katta  boʻlganligi  eʻtirof  etilgan‖.

4

Mana shunday ilm ahlining beqiyos xizmatlari 

tufayli eng qadimgi yodnoma va yodgorliklarimiz oʻrganilmoqda, chuqur va ilmiy 

tahlil  etilmoqda.  Buning  asosiy  jihatlaridan  biri,  albatta,  istiqlol  sharofatidir! 

Hammamizga  ma’lumki,  istiqloldan  oldin,  sobiq  shoʻrolar  davrida  paygʻambarlar 

                                                           

3

 Karimov I. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. T.:Ma’naviyat, 2008.  

 

4

Abdushukurov B. B. Eski turkiy adabiy til leksikasi. T., 2015. 5-b 

---