Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi fargʻona davlat universiteti filologiya fakulteti

43 

 

Mahsum  aka:  Ajoyib  zamonda  yashayapmiz.  Matbuot  kirib  bormagan  deyarli 

bironta  xonadon  yoʻq.  Matbuot  sabab  dunyo  voqealaridan,  fan  va  texnika 

yangiliklaridan  oʻz  vaqtida  xabardor  boʻlib  turamiz.  Mana,  Nasrulla  ham  ― 

Toshkentdan gapiramiz ‖ deyapti…  

Nasrulla:  Mahsum  aka,  men  Toshkendan  gapirsam,  har  holda  poytaxt 

yangiliklaridan  xabar  beraman,  ammo  shogirdingiz  Hasanboy  koʻzgudan  nari 

ketmaydi, nima u ― Reklama‖ mi?  

Hasanboy:  Nasrulla  aka,  koʻzgudan  nari  ketmay,  ust  –boshimni  tartibga  solib 

turishimga hayron boʻlmang, men ― Postda ‖man…

57

 

―Leksemalar  leksik  ma’nosining  semik  tahlili  joriy  etilishi,  har  bir 

leksemaning  leksik  ma’nosi  bir  necha  semalardan  tashkil  topishi,  shu  bilan  birga 

leksemaning  leksik  ma’nosi  muayyan  tuzilishga  ega  boʻlishi  va  bu  tuzilish 

ideografik, uslubiy, turkumlik semalarini oʻz ichiga olishining eʻtirof etilishi bilan 

anʻanaviy  koʻp  ma’noli  (  polisem  )  leksemalarni  boshqacha  nomlashga  toʻgʻri 

keladi.  Shuning  uchun  ham  Sh.  Rahmatullayev  unday  leksemalarnipolisemem 

leksemalar, bunday hodisani esa polisemiya deb nomladi.

58

 

      Semik  tahlil  usuli  bilan  ―opa‖  leksemasining  leksik  ma’no  tarkibida  quyidagi 

semalar ajratiladi:  

      - juvon, xotin;  

      - ayol;  

- tugʻishgan;  

- yoshi katta;  

    Yoki quyidagi misollarda koʻrishimiz mumkin:  

      Doʻst:  ―kishi‖  

                   ― oʻgʻil bola ‖  

                   ― tengqur, tengdosh‖  

                   ― yaqin inson, sirdosh‖ 

                                                           

57

NurmonovA. MahmudovN. vab. Hozirgio’zbekadabiytili. T., 2005 

58

 Нурмонов А. Фзбек тилшунослиги тарихи.Т., 2002 

---