Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi fargʻona davlat universiteti filologiya fakulteti

34 

 

devorin‖,  -  deb  yozarkan,  ―  qadim  ajdodim  ‖  birikmasi  ostida  ajdodlarni,  butun 

xalqni nazarda tutadi.‖

46

 

 

 

 

Bob boʻyicha xulosa 

Oʻzbek  tili  oʻzining  boy  xazinasiga  ega  boʻlgan  holda,  juda  uzoq  davrlardan 

buyon  mudom  oʻsib  va  taraqqiy  etib  kelmoqda.  Bu  taraqqiyot  davomida  esa 

qanchadan  qancha  soʻzlarimiz  iste’moldan  chiqib,  uning  oʻrniga  boshqa  maqbul 

variantini  saqlab  bormoqda.  ―Turkiy  tub  soʻzlar  turkiy  tillar  kelib  chiqishi, 

shakllanishi,  taraqqiyotini  koʻrsatuvchi,  shu  tilda  muloqot  yurituvchi  xalqning 

tarixiy  va  hayotiy  kechimini  yorituvchitil  fakti  ekan,  uning  bor  xuxusiyati  bilan 

tadqiq  etish,  oʻrganish  turkologiya  uchun  zaruriy  masala  boʻlib  qoladi.‖

47

Turkiy 

tillar  taraqqiyotini  nafaqat  oʻzbek  olimlari,  balki  boshqa  turkolog  olimlar  ham 

oʻrganganlar.  ―Oʻzbek  nomini,  oʻzbek  ilm-fani  va  madaniyatini,  bir  soʻz  bilan 

aytganda,  xalqimizning  yuksak  salohiyatini,  uning  qanday  buyuk  ishlarga  qodir 

ekanini  dunyoga  namoyish  qilishda  yurtimiz  zaminidan  yetishib  chiqqan  yuzlab 

ulugʻ  zotlar  fidoiylik  namunalarini  koʻrsatib  kelgan.‖

48

  Mana  shunday  buyuk 

olimlarimiz borligi uchun ham biz bugungi kungacha boʻlgan davrdagi tilimizning 

tarixiy  taraqqiyot  yoʻli  haqida  ma’lumotga  ega  boʻlamiz.  Ular  bildirgan  fikrlaga 

tayanib,  tilni  oʻrganamiz.  Tilda  uchraydigan  har  qanday  oʻzgarish  birinchi 

navbatda, uning  leksikasida  namoyon  boʻladi. I  bob  davomida  biz soʻzlar  va  ular 

bilan  bogʻliq  munosabatlar  bilan  tanishdik.  Ma’no  koʻchishi  tufayli  ham 

ma’lumma’no  anglatgan  soʻz,  vaqt  oʻtib  boshqa  ma’nolarni  ifodalashini  koʻrdik. 

Ma’no  torayishi  natijasida,  ma’no  kengayishi  natijasida  ayrim  soʻzlar  dastlab 

ifodalagan mazmunni yoʻqotib, boshqa ma’noni ifodalaydi. Ayrim soʻzlar eskiradi, 

ayrim  soʻzlarda  tushuncha  saqlanib,    shu  tushunchani  anglatayotgan  nom 

yoʻqoladi.  

                                                           

46

Қуронов Д. ва б. Адабиётшунослик луғати. Т., 2013. 279-б. 

 

47

 Миртожиев М. Туркий туб сўзлар тадқиқи. Т., 2017, 6-б 

48

Karimov I. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. T., 2008. 121-b 

---