Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi fargʻona davlat universiteti filologiya fakulteti

30 

 

3.  Bir    predmetning    nomi    shu  predmet    asosida    hosil    boʻladigan  

predmetga  koʻchiriladi:  til – nutqaʻzosi,  til – nutq[   

Choy – oʻsimlik,  choy – ichimlik;   

Dam – nafas, havo,  dam – tinim, vaqt, daqiqa;   

4.  Belgining  nomi  shunday  belgisi  bor  predmetga  koʻchiriladi:  koʻk – 

rang nomi,  koʻk – koʻkat, koʻk – osmon;   

Kir – iflos,  kir – ifloslangan  yoki yuvilgan  kiyim-kechak;   

Yupqa – qalinning aksi,  yupqa – taom  nomi;  

 Chuqur – sayozning  aksi,  chuqur – oʻra;   

Bu  banddagi    holat    metafora    yoʻli    bilan    koʻchirishga    oʻxshash,   lekin    farqli:  

metafora    yoʻli    bilan    koʻchirishda    bir    predmetdagi      belgining    nomi    boshqa  

predmetdagi    belgiga    koʻchiriladi.    Metanimiya    yoʻli    bilan    koʻchirishda  

esbelgining    nomi    predmetga    koʻchiriladi:    oq-  rang    nomi  –  oq  –  predmetning 

nomi: koʻzning  oqi   kabi     

5.  Harakat    nomi    shu   harakat    natijasida   hosil   boʻladigan   predmetga  

koʻchiriladi.  Atala – atala kabi.

39

 

Metonimiya  yoʻli  bilan  ma’no  koʻchishiga  yana  quyidagilarni  ham  misol 

qilib keltirish mumkin:  

Agar Andijon ilikta boʻlsa, yana tengri rost keltursa Samarqandni iliklasa boʻlur.(― 

Boburnoma‖)      

Andijongʻa  boʻla  Samarqandni  ilikdan  berdik.  Andijon  ham  ilikdan 

chiqmish edi.  (― Boburnoma‖)      

“Fuzuliyni oldim qoʻlimga, Majnun boʻlib yigʻlab qichqirdi. (H. Olimjon ) 

Boʻri soʻradi: ― Hoy qizil shapkacha , qayerga ketyapsan ? ‖  

― Buvimnikiga ― , - javob berdi u.  

                                                           

39

RahmatullayevSh. Hozirgiadabiyo’zbektili. 1-kitob. T.:Mumtozso’z, 2010. 64-bet 

---