Namangan muhandislik-pedagogika instituti

Tarkibning doimiylik qonuni. A.Lavuaze 1781 yilda karbonat angidrid gazini 10 xil usul bilan hosil qildi va 

gaz tarkibida uglerod bilan kislorod massalari orasidagi nisbat 3:8 ekanligini aniqladi. Bunga asoslanib A.Lavuaze har 

qanday  kimyoviy  toza  moddani  tashkil  etuvchi  elementlarning  massalari  o’zgarmas  nisbatda  bo’ladi,  degan  xulosa 

chiqardi.  Bu  xulosa  tarkibning  doimiylik  qonunidir.  20  yil  davomida  bu  qonunning  to’g’riligini  barcha  olimlar  e’tirof 

etdilar. Lekin 1803 yilda fransuz olimi Bertole qaytar reaksiyalarga oid tadqiqotlar asosida, kimyoviy reaksiya vaqtida 

hosil  bo’ladigan  birikmalarning  miqdoriy  tarkibi  moddalarning  massa  nisbatlariga  bog’liq  bo’ladi,  degan  xulosa 

chiqardi. Bu xulosaga dalil sifatida bir qancha analizlarning natijalarini keltirdi. 

J.L.Prust Bertolening yuqoridagi xulosasiga qarshi chiqdi. Kimyoviy toza moddalarni puxta analiz qildi va toza 

birikmalarning  miqdoriy  tarkibi  bir  xil  bo’lishini  o’zining  juda  ko’p  analizlari  bilan  isbotladi.  1809  yilda  kimyoning 

asosiy qonunlaridan biri tarkibning doimiylik qonuni quyidagicha ta’riflandi: