Ozbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Yozuv gigiyena va qoidalari. 
1-sinfda o‘quvchilarga to‘g‘ri o‘tirish qoidalarini chuqur singdirish uchun “Partada qanday 
o‘tirish kerak?” degan mavzuda suhbatlar tashkil qilish, hamda o‘tirish qoidasiga oid rasm 
albatta bo‘lishi shart. Dars davomida o‘qituvchi o‘quvchilarga quyidagicha qoidalarni eslatib 
turishi zarur.  
1.  To‘g‘ri  o‘tiring.  Boshingizni  sal  oldinga  eging.  Ko‘kragingizni  partaning  chetiga 
tiramang.  
2. Boshingizni to‘g‘ri to‘ting.  
3. Ko‘zingiz bilan daftar orasidagi masofani to‘g‘ri saqlang.  
4. Tirsaklaringizni partaga yengil qo‘ying.  
5.  Oyoqlaringizni  partaning  oyoq  qo‘yiladigan  yeriga  qo‘yib  o‘tiring.  Yozish  vaqtida 
yorug‘likning  qaysi  tushayotganiga  alohida  ahamiyat  berish  zarur.  Sinf  xonasining  yorug‘ 
bo‘lishi ko‘zning yaxshi ishlashi uchun eng zarur shartdir. Agar sinfda yorug‘lik normal tushib 
turmasa, sinf xonasi qorong‘iroq bo‘lsa, yoki aksincha, juda yorug‘ bo‘lsa, ko‘z tez charchaydi 
va yozuv sifati bo‘ziladi.  
Ayniqsa,  1-sinf  o‘quvchilariga  alohida  e’tibor  berish  lozim,  chunki  ularning  gavda 
tuzilishi  va  muskullari  hali  rivojlanmagan  bo‘lib,  bir  holatda  o‘zoq  o‘tirish  ularni  charchatib 
qo‘yadi.  Shuning  uchun  bu  davrda  yoshlarini  hisobga  olib  yozuv  mashqlarini  bir  necha 
qismlarga  bo‘lib,  bolalardagi  charchash  hollarini  hisobga  olib,  jismoniy  mashqlar  va  turli 
o‘yinlar o‘tkazib turish talab etiladi.  
O‘quvchilarda  yozuv  malakalarini  hosil  qilishdan  avval  ularni  sifatli  yozuv  qurollari 
bilan  to‘liq  ta’minlash  talab  etiladi.  Yozuvlarning  chiroyli  bo‘lishi  ko‘p  jihatdan  yozuv 
quroliga bog‘liqdir.  
O‘quvchilarning  yozuv  qurollarini  muntazam  tekshirib  borish  har  bir  o‘qituvchining 
muhim vazifasidir.  
O‘qituvchi  –  yozayotganda  avtoruchka  uch  barmoq,  bosh,  ko‘rsatkich,  o‘rta  barmoq  bilan 
ushlanadi. O‘qituvchi o‘zi ko‘rsatadi, o‘quvchilar takrorlaydilar.  
Ko‘rsatkich  barmoq  bilan  ruchkaning  uchigacha  bo‘lgan  masofa  1,5-2  sm  gacha  teng 
bo‘lishi lizim.  
O‘quvchilarni  yozuv  malakalarini  Shakllantirish  doska  ya’ni  xattaxta  ham  muhim  rol 
o‘ynaydi.  Doska  sinf  xonasiga  moslab  osib  qo‘yilishi  kerak.  Boshlang‘ich  sinf  o‘quvchilari 
uchun  xattaxta  poldan  85  sm  yuqorida  o‘rnatilgan  bo‘lishi  lozim.  Xattaxtalar  yozuv  darslari 
uchun moslashtirib kataklarga ajratilgan bo‘lishi lozim.  
Doskadagi chiziqlar daftardagi chiziqlardan 10 marta katta bo‘lishi kerak. Kichik harflar 
yoziladigan chiziqlar daftarda orasi 4 mm bo‘lsa, xattaxtada 4 sm bo‘lishi lozim.  
Bo‘r  yumshoq,  nam  bo‘lmasligi  kerak.  Bo‘r  15x15  mm  li  kvadrat  Shaklida  bo‘lib, 
o‘zunligi 50 mm dan oshmasligi, 30 mm dan kam bo‘lmasligi kerak.  

---

 
 
 
25 
O‘quvchilarni  chiroyli  yozuvga  o‘rgatishda  ko‘p  jihatdan  aytib  o‘tilgan  omillar 
ahamiyatlidir.  
Hozirgi kunda boshlang‘ich sinflarda chiroyli yozuvga o‘rgatishda quyidagi eng asosiy 
yozuv usullaridan foydalanilmoqda.