Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

Nazorat uchun savollar: 
1.  Suv fondi yerlari tushunchasi nimani anglatadi? 
2.  Suv fondi va suv fondi yerlari tushunchalari o‘rtasida qanday farq mavjud? 
3.  Suv fondi yerlari huquqiy holatida qanday  xususiyatlar mavjud? 
4.  Suv fondi yerlarining huquqiy holati qaysi qonun hujjatlari bilan tartibga 
solinadi?  
5.  Suv fondi yerlaridan foydalanuvchilarning qanday huquqlari mavjud?
 
6.  Suv fondi yerlaridan foydalanuvchilarga qanday majburiyatlar yuklatilgan?
 
XVI BOB. ZAXIRA YERLARNING HUQUQIY HOLATI  
1§. Zaxira yerlari to‘g‘risida tushuncha 
Zaxira  yerlarining  tushunchasi  O‘zbekiston  Respublikasi  Yer  kodeksida 
bayon  qilingan.  Shu  kodeksning  78-moddasida  ta’kidlanishicha,  kodeksni  8-
moddasining  1-7-bandlarida  ko‘rsatilgan  yer  fondi  toifalariga  kiritilmagan  hamda 
yuridik  va  jismoniy  shaxslarga  egalik  qilish,  foydalanish  uchun,  ijaraga  va  mulk 
qilib  berilmagan  (realizatsiya  qilinmagan)  barcha  yerlar  zaxira  yerlardir.  Zaxira 
yerlar  tuman, shaxar davlat  xokimiyati  organlarining  tasarrufida  bo‘ladi va  ushbu 
Kodeksga  muvofiq  asosan  qishloq  xo‘jaligi  maqsadlari  uchun  egalik  qilishga, 
foydalanishga va ijaraga berishga mo‘ljallanadi. 
Zaxira yerlar – O‘zbekiston yer fondi tarkibida mustaqil toifani tashkil etib, 
2015  yining  1  yanvar  holatiga  ko‘ra  ushbu  toifa  yerlarining    maydoni  12680.3 
gektarni, yoki jami foydalaniladigan yerlarning 28.25 foizini tashkil etadi. 
Ma’lumki,  davlatning  yerga  bo‘lgan  egalik  huquqini  amalga  oshiruvchi 
Respublika  xokimiyati  idoralari  yer  uchastkalarini  korxonalar,  muassasalar, 
tashkilotlar  o‘rtasida  taqsimlaydilar.  Bunda  bir  qism  yerlar  foydalanuvchilar 

---

181 
 
 
o‘rtasida bo‘linmasdan qoladi. Bunday yerlar, asosan, o‘zlashtirilmagan yerlardir. 
Ushbu  yerlar  keyinchalik  xo‘jalik  oborotiga  kiritiladigan  rezerv  yoki  eqologik 
muvozanatni ta’minlab turadigan yerlar hisoblanadi. Shunday qilib, zaxira yerlarni 
ikki turga bo‘lish mumkin – yerdan foydalanishda rezerv rolini o‘ynaydigan, ya’ni 
keyinchalik foydalanish uchun baza bo‘lib xizmat qiladigan hamda foydalanishga 
umuman yaroqsiz bo‘lgan yerlarga.