Dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan fanidan ma’ruza ma'tinlari doc

Aylanuvchi (rotasion) motiga ekin ekilgandan keyin hosil bo’lgan qatqaloqni buzish 
va tuproq yuzasini  yumshatish uchun  mo’ljallangan.  Aylanuvchi  motigada  har  bir diskining 
16 tadan uzun o’tkir tishi bo’lib, 15-16 disk bitta o’qqa birlashtirilgan. Tishlar 1m
2 
joyga 3-10 
sm  chuqurlikda  150  tagacha  sanchilishi  mumkin.  Bunda  qatqaloq  yaxshi  buziladi, 
o’simliklarga zarar yetmaydi va hosildorlik ortadi. 
Mola bostirish-molalash. Yerni ekishga tayyorlash  hamda ekinlarni parvarish qilish 
uchun  har  xil  molalardan  foydalaniladi.  Molalash,  ayniqsa,  bahorda  haydalgan  yerlarni 
«o’tirtirish»  va  urug’larning  o’sishi  uchun  qulay  sharoit,  yani  mayin  tuproqli  yuza  qatlam 
hosil qilish uchun zarur. 
 
Molalarning zichlash tasiri ularning og’irligiga va tuproq namligiga, harakat tezligiga 
bog’liq. Bir marta mola bostirilganda tuproq 7,5 sm gacha zichlashishi mumkin. Mola qancha 
sekin  harakatlansa tuproq shuncha ko’p  zichlashadi. Yerni  molalashning  natijasi tuproqning 
namligiga  bog’liq.  Agar  tuproq  quruq  bo’lsa,  yerni  molalashning  ijobiy  ta’siri  bo’lmaydi, 
aksincha bo’lsa, ya’ni tuproq namroq holda molalansa, u holda ham zichlashib qolib, salbiy 
oqibatlar  kelib  chiqadi.  Keyinchalik  yer  yuzasi  qurib  qattiqlashadi,  havo  almashinuviga  va 
yog’in sochin suvlarining qo’yi qatlamlarga o’tishiga to’sqinlik qiladi.Sernam yerlarga mola 
bostirish  boshqa  ishlarga  qaraganda  juda  xavfli  hisoblanadi,  chunki  uning  salbiy  tasirini 
zudlik bilan bartaraf etish qiyin. 
 
 
 
Tuproq  unumdorligini  oshirishga  va  ekinlardan  doimo  barqaror  hosil  yetishtirishga 
qaratilgan  barcha  agrotexnik  tadbirlar  orasida  yerni  ishlash  muhim  ahamiyatga  ega  bo’lib, 
yerni  ishlashda  yer qatlami ag’dariladi, aralashtiriladi,  begona o’tlarning o’q  ildizi qirqiladi, 
tuproq zichlanib tekislanadi, egat va jo’yak olinadi. 
 
Yerni  sifatli  haydashda  haydash  usulini  ham  ahamiyati  katta  bo’lib,  yer  aylanma 
(shaklli) va taxta (zagon) larga bo’lib haydaladi. Lekin, xozirgi paytda faqat yerlarga ishlov 
berishni  zagon  usuli  qo’llaniladi.  Shuningdek,  dehqonchilikda  yerni  yuza  yumshatish, 
diskalash, kultivasiyalash, boronalash, mola bostirish, motigalash, egat olish kabi agrotexnika 
tadbirlari ham ko’plab qo’llaniladi. 
1. Yerga ishlov berishning maqsadi nimaga qaratilgan? 
2. Yerga ishlov bershda qanday texnologik jarayonlar  qo’llaniladi? 
3. Yerga asosiy ishlov berish qanday qurollar yordamida o’tkaziladi? 
4.Yerga asosiy ishlov berish qaysi muddatlarda va chuqurlikda  o’tkaziladi? 
5.Yerni haydash sifatiga baho berishda qaysi ko’rsatkichlar  hisobga olinadi? 
6.YErni haydash usullari qanday? 
7. Tuproqqa yuza ishlov berish usullarini tushintirib bering? 
8.Tuproqqa yuza ishlov berish texnikasi nimalardan iborat? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

45