Dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan fanidan ma’ruza ma'tinlari doc



Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet35/183
Sana31.07.2021
Hajmi1,58 Mb.
#133433
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   183
Bog'liq
dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan

4–
Mavzu 
TUPROQNING HAVO VA ISSIQLIK REJIMLARI HAMDA ULARNI 
BOSHQARISH USULLARI 
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com


18 
 
Reja: 
 
 
 
 
 
 
1.  O’simliklar  hayotida  atmosfera  hamda  tuproq  havosining  ahamiyati  va  uning 
kimyoviy tarkibi. 
Malum  vaqt  ichida  tuproqqa    havo  kirishi  va  uning  miqdori  hamda  tarkibining 
o’zgarishi havo rejimi deyiladi. Tuproq havosi uning muhim tarkibiy qismi hisoblanadi, har 
qanday tuproqda ham  malum  miqdorda  havo bo’ladi. U tuproqning  namlikdan  holi  bo’lgan 
g’ovak va bo’sh joylarini egallaydi. 
 
Tuproqdagi  gazsimon  havo  o’simliklar  hayoti  uchun  zarur  omillardan  bo’lib, 
o’simliklar  ildizining  nafas  olishida  va  tuproqdagi  har  xil  mikroorganizmlar  hamda 
jonivorlarni  kislorod  bilan  taminlaydigan  manba  hisoblanadi.  Binobarin,  o’simliklarning 
normal o’sishi, rivojlanishi uchun tuproqda yetarli miqdorda havo bo’lishi shart. 
 
Tuproq  havosi  unda  yashaydigan  ayrim  mikroorganizmlar  uchun  zarur,  chunki 
tuproqda havo  yetishmasa, ayrim  mikroorganizmlar hayot kechiraolmaydi. Natijada organik 
qoldiqlar  yaxshi  chirimasdan,o’simliklar  o’zlashtiraoladigan  oziq  moddalar  hosil  bo’lishi 
uchun sharoit bo’lmaydi. 
 
Tuproq havosi tarkibidagi kislorod, tuproqdagi har xil mineral va organik moddalarni 
oksidlaydi.  Natijada  oksidlangan  bazi  bir  elementlar  eruvchan  holatga  o’tsa,  ayrimlari 
aksincha,  havo  yetarli  bo’lmagan  tuproqda  o’simliklar  hayoti  uchun  zararli  bo’lgan  har  xil 
kimyoviy  birikmalar  hosil  qiladi.  O’simliklarning  o’sishi  va  rivojlanishi  uchun  zararli 
hisoblangan azot anaerob sharoitda gaz holatdagi birikmalarga o’tib, tuproqdan atmosferaga 
erkin holda chiqib ketadi. 
Tuproqda atmosferadan kirgan  havo va tuproqdagi  har  xil  kimyoviy  jarayon  natijasida 
hosil  bo’lgan  gazlar  uchraydi.  Atmosfera  havosining  tarkibi  tuproq  havosining  tarkibidan 
anchagina  farq  qiladi.  Atmosfera  havosida  N  (azot)  78,8  %,  O

(kislorod)  20,95  %,  SO

(karbonat  angidrid)  0,03  %,  tuproq  havosida  esa  N  78-80  %,  O
2   
19-21  %  SO

  0,1-1,0  % 
bo’ladi. Ko’rinib turibdiki, tuproq havosining tarkibi atmosfera havosining tarkibidan keskin 
farq  qilar  ekan.  Tuproq  havosida  karbonat  angidrid  ko’p  bo’lishi  bilan  bir  qatorda,  juda  oz 
miqdorda ammiak, vodorod, vodorod sulfid, metan, argon, geliy kabi gazlar uchraydi. 
O’simliklar  hayotida  havo  boshqa  omillar  bilan  teng  ahamiyatga  ega.  Chunki, 
o’simliklar  karbonat  angidridni  o’zlashtirganda  nafas  olish  jarayoni  sodir  bo’lib,  bunda 
kislorodni ham singdiradi va malum miqdorda issiqlik ajralib chiqadi. O’simliklar ildizi nafas 
olganda ajralib chiqadigan SO

 bir qancha mineral moddalarning eruvchanligini oshiradi. Bu 
esa o’simliklarning yaxshi oziqlanishiga yordam beradi.  
Tuproq  havosida  karbonat  angidrid  ko’paysa,  undagi  fiziologik  jarayon  aktivligi 
sustlashadi, o’simliklar  ildizining  nafas olishi qiyinlashadi, urug’larning unishi  sekinlashadi, 
mikrobiologik faoliyat to’xtaydi. 
Tuproq  havosi  tarkibidagi  kislorod  foydali  mikroorganizmlar  faoliyatida  katta 
ahamiyatga  ega.  Aerob  sharoitda  foydali  mikroorganizmlarning  faqat  sonigina  emas,  balki 
1. O’simliklar hayotida atmosfera hamda tuproq havosining ahamiyati va uning kimyoviy 
tarkibi. 
2. Tuproq havo rejimini uni donadorligiga , namligiga, unga ishlov berilishiga va suv rejimiga 
bog’liqligi. Havo rejimini boshqarish usullari  
3. Tuproqdagi  issiqlik manbalari. O’simliklar urug’larining unib chiqishi, o’sishi va 
rivojlanishida issiqlikka bo’lgan talab. 
4. O’simliklar uchun kerak bo’lgan minimal, maksimal va optimal haroratlar. Ularning 
mikroorganizm va organik moddalarga tasiri. 
5. Issiqlik rejimini boshqarish usullari. 
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com


19 
 
hayot  faoliyatining  mahsuloti  ham  oshadi,  ularning  ko’pchiligi  o’simliklarning  oziqlanishi 
uchun zarur. 

Download 1,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   183




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish