Umumiy biologiya

 
Tajriba o’kazilgan  
   tuman nomi
 
       Bahorda
 
      Yozda
 
     Kuzda
 
      Urganch
 
40-41,2 mg
 
38,8-39 mg
 
 9-11 mg
 
 
 

---

     Asalarilarning uchish faoliyatiga muhit sharoitining ta’sirni o’rganish. 
 Men    o‘qituvchimning  topshirigiga  binoan  bir  hafta  davomida  kuning  har  xil 
soatlarida asalarilar uchishining intensivligini   kuzatib   bordim. 
      Ular  kun  qiziganda,  ayniqsa,  havo  quruq  bo‘lganda,  asalarilar  gullarga  kam 
qo‘nishini  qayd  qildim.  Bunday  vaqtda  temperaturaning  yuqori  va  havoning  quruq 
bo‘lishi  asalarilarning  uchishiga  xalaqit  berishini  o‘qituvchim  menga  tushuntirib 
berdi.  Soya  joylarda  temperatura  30—35°  va  undan  yuqori  bo‘lib,  havo  namligi  esa 
25% gacha pasayib ketadigan yoz kunlari asalarilar saharda — tong otishi bilan ucha 
boshlaydi,  kunduzi  soat  12  larga  borib  esa  uchishni  to‘xtar  ekan.  Kechqurun  soat  7 
larga  borib  yana  uchadi  va  qorong‘i  tushishi  bilan  uchmaydi.  Keyin  o‘qituvchim 
menga asalarilar kunduzi kun qizigan vaqtlarda nima qilishlarini kuzatishimni tavsiya 
etdi.  Men    ikki-uch  kun  davomida  oynavand  asalari  yashigini  kuzatib,  kunduzi  issiq 
soatlarda ko‘pgina asalarilar uyani shamollatish bilan shug‘ullanishiga, buning uchun 
ko‘p  energiya  sarf  qilishiga,  asal  yig‘ish  ishlarini  qisqartirib,  mum  yig‘ish, 
lichinkalarni parvarish qilishiga ishonch hosil qildim. 
       Agar  havo  namligi  25%  gacha  pasaysa,  ona  asalari  tuxum  quyishni  to‘xtatishi 
to‘g‘risida o‘qituvchim gapirib berdi. Sentyabr oyida asalari oilalarining holatiga, bu 
ayniqsa,  salbiy  ta‘sir  qilar  ekan,  chunki  qishga  borganda  ular  zaif  bo‘lib  qoladi. 
Shuning uchun asalarichilik ilg‘orlari asalari uyalarida temperatura sharoiti yaxshilash 
uchun kurashadi, bunday hollarda asalarilarning uchish vaqti ko‘payadi,   
  O‘qituvchim  menga  quyidagicha savol beradi:  Asalarilarni kunning  issiq  vaqtlarida 
ishlashga  (uchishga)  majbur  qilish  mumkinmi,  mumkin  bo‘lsa  bu  qanday  amalga 
oshiriladi? Bu savolga javob berish uchun asalarichilik fermer xo‘jaligining xodimlari 
yordamida quyidagi tajriba o‘tkazdim. 

---