Педагогик компетентликнинг тузилиши ва мазмуни

 
 
Ўқитувчининг билиш қобилиятига эгалиги қуйидагиларда 
намоѐн бўлади: 
Билиш қобилияти – мутахассис сифатида ўқитувчиларда намоѐн 
бўлиб, таълим жараѐнининг иштирокчилари – ўқувчилар, ота-
оналар, ҳамкасблар ва таълим муассасасининг раҳбарлари билан 
осон мулоқотга киришиш, улар билан муносабатни тўғри йўлга 
қўйишга ѐрдам берадиган индивидуал психологик хусусият
- таълим ва тарбия жараѐнининг моҳияти тушуниш; 
- педагогик фаолиятда таълим, тарбия қонуниятларига таяниш иш 
кўриш; 
- ҳар бир ўқувчини шахс сифатида тушуна олиш; 
- ўқувчиларнинг ѐш, психологик ҳамда шахсий хусусиятларини 
кўра билиш ва оқилона баҳолай олиш; 
- ўқувчилар билан мулоқотни ташкил этиш шартларидан хабардор 
бўлиш; 
- таълим иштирокчилари ўртасидаги низоларни моҳиятига кўра 
баҳолаш; 
- ижобий низоларни ривожлантира билиш; 
- салбий низоларни ўз вақтида англаш ва уларни бартараф эта 
олиш;
- рағбатлантириш ва жазолашнинг ўқувчиларга таъсирини 
муносиб баҳолаш; 
- педагогик фаолиятнинг ижтимоий ва шахсий аҳамияти тўғри 
баҳолаш; 
- ўз фаолиятидан қониқиш учун асосларни топа билиш 
36

---

 
Аксарият ўқитувчиларда касбий характерга эга қобилиятлар 
билан бирга ноѐб қобилиятларга ҳам намоѐн бўлади.
Ноѐб қобилиятлар – шахсга хос индивидуал психологик
хусусиятнинг шундай тури бўлиб, у жуда кам сонли шахслардагина 
кузатилади ва кўп учрайдиган психологик ҳодиса саналмайди
- жамоанинг ижтимоий-психологик ўзига хослигини инобатга 
олган ҳолда ўқув-тарбиявий вазифаларни аниқ белгилаш; 
- ўқув-тарбия жараѐнини дидактик, психологик ва методик 
жиҳатдан режалаштириш ва таҳлил қилиш; 
- таълим ва тарбия жараѐнларини ташкил этишнинг самарали 
шакл, метод ва воситаларни  асосли равишда танлай олиш; 
- ўқувчилар томонидан ўқув дастури талабларидан келиб чиққан 
ҳолда 
материалларни 
ўзлаштирганлик 
натижаларини, 
ўқувчиларнинг тарбияланганлик ва ривожланганлик даражасини 
аниқлай билиш; 
- ўқувчиларнинг билишга бўлган қизиқиш, эҳтиѐж ва 
фаолликларини ривожлантириш бўйича турли кўринишдаги 
ишларни олиб бориш; 
- дарсда, дарсдан ташқари шароитларда, куни узайтирилган 
гуруҳларда, тўгарак, клуб ѐки жамиятларда турли тарбиявий 
ишларни олиб бориш; 
- ўқувчилар, уларнинг ота-оналари билан индивидуал ишларни 
амалга ошириш; 
- ўқувчиларда соғлом турмуш кечиришга бўлган эҳтиѐжни
шахсий ва умумий гигиенага амал қилиш кўникмаларини,
биринчи тиббий ѐрдам кўрсатиш малакаларини шакллантириш; 
- таълим жараѐнида турли кўрсатмали қуроллар, замонавий техник 
воситалар, ахборот ва илғор педагогик технологияларидан 
самарали фойдаланиш; 
- дидактик материал ва кўрсатмали қуролларни ишлаб чиқиш; 
- ота-оналарни педагогик билимлар асослари, болаларнинг асосий
ѐш хусусиятлари, психологик ўзига хосликлари, турли ѐш 
босқичларида фарзандлар билан ота-оналар ўртасида кечадиган 
муносабатлар моҳиятидан хабардор қилиш; 
- ўз-ўзини таҳлил қилиш, ўз-ўзини баҳолаш ва шахсий фаолиятда 
йўл қўйилган камчиликларни тузатиш 
37

---

Маҳоратли ўқитувчиларда қуйидаги ноѐб қобилиятлар ҳам 
кўзга ташланади: