O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti

 
6.5.O„zbekistonning YUNESKO ro„yxatidagi tarixiy shaharlari 
6.1-jadval 
O„zbekistonning YUNESKO ro„yxatidagi tarixiy shaharlari 
№  Sur‟atlar 
Obyektlar 
nomi 
Joylashgan 
joyi 
Ro„yhatga 
olingan 
vaqti 
Raqami  Mezonlari 
1 
 
Ichan-qal‘a  Xiva shahri 
1990 
543 
III, IV, V 
2 
 
Buxoro 
Buxoro 
1993 
602 
II, IV, VI 
3 
 
Shaxrisabz  Shahrisabz 
2000 
885 
III, IV 
4 
 
Samarqand  Samarqand 
2001 
603 
I, II, IV 
 
Xiva  shahri  ko‗plab  arxitektura  yodgorliklari  joylashgan  Ichan  qal‘ada 
qadimiy  sharq  ruhini  saqlab  qolgan  shahardir.  Xivaning  arxitektura  yodgorliklari 
asosan  madrasa,  masjid  va  minoralar,  Pahlavon  Mahmud  maqbarasi  (1835-yil), 
Muhammad  Aminxon  madrasasi  (1850–1855-yillar),  Ko‗na  Ark,  Tosh  Hovli, 
Olloqulixon  karvonsaroyi  (1855-yil)  kabilardan  iborat.  Rangli  bezaklar  berilgan 
Kalta  Minor  (1835-yil)  va  218  ta  naqshli  ustunga  ega  bo‗lgan  Juma  masjidlarni 
alohida  ta‘kidlab  o‗tish  mumkin.  2,5  kilometr  uzunlikdagi  devorga  ega  bo‗lgan 

---

89 
 
Ichan-qal‘a Otadarvoza, Shimoliy, Sharqiy, Janubiy, Buxoro va Toshdarvozalariga 
ega. Unda 40 dan ko‗proq quduqlar mavjud. 
«Buxoro»  so‗zi  sanskrit  tilida  «Ibodatxona»,  sug‗d  tilida  «Tangri  jamoli» 
ma‘nolarni anglatadi. Buxoro «Buyuk Ipak Yo‗li»ning yirik tijorat markazi bo‗lib 
hisoblangan.  Buxoro  O‗rta  asrlarga  mansub  140  dan  ortiq  arxitektura 
yodgorliklariga  ega  bo‗lgan  «muzey-shahardir».  Poyi  Kalon,  Qo‗shmadrasa, 
Minorai Kalon, Ismoil Somoniy maqbarasi kabi ko‗plab yodgorliklar bundan ming 
yillar oldin qurilgan bo‗lib, hozirgi kunda ham mehmonlarni o‗ziga jalb etmoqda. 
Buxoroning  mashhurligini  al-Buxoriy, Narshaxiy, Rudakiy, Daqiqiy, Abu  Ali ibn 
Sino va Bahouddin Naqshband kabi siymolar yanada sharaflashgan.  
Labi  Hovuz  (XVI–XVII  asrlar),  Xo‗ja  Nasriddin  haykali,  Nodir  Devonbegi 
madrasasi,  Devonbegi  xonaqosi,  vaqtida  Markaziy  Osiyodagi  yetakchi  bo‗lgan 
Ko‗kaldosh madrasasi (Abdullaxon tomonidan bunyod etilgan) shaharning o‗ziga 
xos  diqqatga  sazovor  joylari  hisoblanadi.  Ismoil  Somoniy  maqbarasi  shahardagi 
Yaxshi  saqlanib  qolgan  eng  qadimiy  bino  bo‗lib,  nafis  arxitekturaga  ega.  Poyi 
Kalon  ansambli  (XII-IV  asrlar)  shaharning  markazidan  o‗rin  olgan.  Shu  yerdan 
piyoda  Ark  binosiga,  Chorminorga  o‗tish  mumkin.  Shahar  atrofidagi  Varaxsha 
xarobalaridan  janglar  va  ov  marosimlarini  aks  ettiruvchi  ko‗plab  rangli  lavhalar, 
qimmatli buyumlar topilgan va muzeylarga topshirilgan. Buxoro qorako‗li xalqaro 
bozorda e‘tirof etilgan. Bundan tashqari  Buxoro zardo‗zlik san‘atining Vatani ham 
hisoblanadi.