Обсуждены и интерпретированы основные вопросы компьютерной лингвистики

algebra»)  deb  atalishi  lozim  edi.3  A m erikalik  tilshunos  N o am   C hom skiy- 
ning  form al  g ram m atik a,  tran sfo rm atsio n   gram m atik a  haqidagi  qarashlari 
bevosita m atem atik lingvistilcaning alohida y o ‘nalish sifatida yuzaga kelishi- 
ga sab a b  b o 'lg a n .4 M a n a  sh u n d ay  q a rash lar t a ’sirida m atem atik   lingvistika 
fani  sh ak llan d i.  M a te m a tik   lingvistika  -   bu  tabiiy  tilla rn in g   m atem atik  
m odellarini  (bunday  form allashgan  til  metatil  deb  atalad i)  ishlab  chiqish, 
x ususan,  s u n ’iy  tillarni  y aratish   algoritm ini  tuzish  bilan  s h u g ‘ullanuvehi 
fandir.  M atem atik   lingvistika  oldida  turuvchi  eng  m uhim   m asalalar  quyi- 
d a g ila rd ir:
-   tilning  aksiom atik  nazariyasini  ishlab  chiqish;
1 Grishman  R.  Computational  linguistics //  Cambridge  University  Press.  1994. 
-P .4 .
2  Po'latov  A.,  Muhamedova  S.  Kompyuter  lingvistikasi.  -   Toshkent,  2007.  -  
B .4 -5 .
3  Нурмонов  А.  Структур  тилшунослик:  илдизлари  ва  йуналишлари.  -  
Тошкент,  2008. -  Б .145.
4  Гладкий  А.В.,  Мельчук  И.А.  Элементы  математической  лингвистики.  -  
М.:  Наука,  1969. -С .7 .

---

6
A. Rahimov
-   form al  gram m atik a  yaratish;
-   tillarning  m atem atik   m odellarini  ishlab  chiqish.
H a r bir fanning o ‘z m aq sad  va vazifalari  b o ia d i.  M atem atik  lingvistika 
fanining  asosiy  m aq sad i  tabiiy  tillarning  m a te m a tik   m odelini  ishlab  chi- 
qishdir.  U sh b u  m aq sad g a erishish u chun fan o ‘z oldiga quyidagi vazifalarni 
q o ‘yadi:
-  tabiiy va  s u n ’iy  tillarning  form al  m odellari  algoritm ini  ishlab  chiqish;
-   lisoniy  h o d isalam i  m atem atik  p a ra m e trlard a   baholash;
-   til  h o disalarini  m a tem atik   m eto d lar  y o rd a m id a   tahlil  qilish  (ehtim ol- 
lar  nazariyasi,  statistika  va  kvantitativ  m etodlarni  tatbiq  etish).
K o m p y u te r  lingvistikasi  m a tem atik   lingvistikaning  m an tiq iy   davom i 
b o ‘lib,  u  am aliy  tilshunoslikning  eng  m uhim   qism ini  tashkil  etadi.  K o m p ­
yuter  lingvistikasi  1954-yil  A Q S H d a  Jo rjta u n   universitetida  m ashina  tarji- 
m asi  b o ‘yicha  d u n y o d a  o 'tk azilg an   birinchi  tajrib a  asnosida  y o 'n a lish   si- 
fatida sh ak llan a  boshladi,  1960-yilga kelib m ustaqil  fan  sifatida shakllandi. 
K o m p y u te r  lingvistikasi  inglizcha  « co m p u ta tio n a l  linguistics»  so 'z in in g  
kalkasidir.  X X  asrning 80-yillariga q a d a r bu fan  tu rlich a n o m lar bilan  atal- 
gan:  hisoblash  lingvistikasi,  m a tem a tik  lingvistika,  kva n tita tiv  lingvistika, 
injener  lingvistikasi  kabi.  Bu  fanning  asosiy  m aq sad i  lingvistik  m asalalarni 
yechishning k o m p y u ter dasturlarini ishlab chiqish, inson va m ashina (k o m p ­
yuter) m u lo q o tin i o p tim allash tirish s, tabiiy tilni q a y ta ishlash (Natural Lan­