M. Y. Ayupova

L ogop ed iyan in g  aham iyati

L o g o p e d i y a   fan  sif a tid a   m u h i m   n a z a r i y   va  a m a l i y   a h a m i y a t g a  e ga dir. 

l i   til n in g ,   n u t q n i n g   ijtim o iy   m o h i y a t i ,   b o l a n i n g   n u t q i ,   t a f a k k u r i   va  b u t u n  

r u h iy   fa o liy a tn in g   c h a m b a r c h a s   b o g ‘liqligi  b ila n   b e l g i l a n a d i .

N u t q   vazifasi  i n s o n n i n g   m u h i m   r u h iy   v a z if a la r id a n   b ir i  h is o b l a n a d i .

N u t q   rivojlanishi j a r a y o n i d a  bilish   faoliyatining o liy   s h a k l l a r i ,   ta f a k k u r  

qobiliyatlari shakllanadi.  S o 'z n i n g  a h a m i y a t i   o ‘z - o ‘z i d a n   u m u m l a s h t i r u v c h i  

h iso b la n a d i  va  shu  m u n o s a b a t   b ila n   o ‘z id a   n afa q at  n u t q   birlig in i,  balki 

t a fa k k u r  birligini  h a m  n a m o y o n   qiladi.  U la r  a y n a n  o ‘xshash  e m a s  va  m a ’ium  

d a r a ja d a  bir-biriga bogMiq b o M m a g an   h o ld a   p a y d o   b o ‘ladi.  L c k i n   b o l a n i n g  

m h i y   rivojlanishi  j a r a y o n i d a   m u r a k k a b ,   sifat  j i h a t d a n   y a n g i  b irlik   n u tq iy  

t a fa k k u r,  n u tq iy   fikrlash  faoliyati  p a y d o   b o ‘ladi.

N u t q i y   m u o m a l a  q o b iliy a tin i  o ‘z la sh tirish   o 'z i g a   x o s   i n s o n i y ,   ijtim o iy  

a l o q a l a r  u c h u n  z a m i n   h o zirla y d i.  U   tufayli  b o l a n i n g  a t r o f - m u h i t   h a q id a g i 

t a s a v v u r l a r i   s h a k l l a n d i   v a   o y d i n l a s h a d i ,   u n i   a k s   e t t i r i s h   s h a k l l a r i  

t a k o m i l l a s h a d i .

B o l a n i n g   n u t q n i   o ‘z I a s h t i r i s h i   lin i n g   x n t t i - h a r a k a t l a r i n i   a n g l a s h ,  

r e j a l a s h t i r i s h   v a   t a r t i b g a   s o l i s h g a   i m k o n   b e r a d i .   N u t q i y   m u o m a l a

---

f a o l i y n t n i n g   tu rli  sh a k lla rin i  riv o jla n tirish   va  j a m o a   m e h n a t i d a   ish tiro k  

e t is h   u c h u n   n i u h i m   s h a r t - s h a r o i t l a r   y ara tad i.

U  y o k i   b u   d a r a j a d a g i   n u t q   b u z i l i s h l a r i   ( n u t q   b i i z i l i s h l a r i n i n g  

x u s u s i y a t i g a   b o g ‘liq  h o ld a )   b o l a n i n g   b a r c h a   r uhiy  riv o jla n ish la rig a  salbiy 

t a ’s ir   e t a d i ,   u n i n g   fa o liy a tid a ,  y u r is h - t u r i s h i d a   aks  c tad i.  O g ‘ ir  n u tq iy  

b u z i l i s h l a r   aq tiy   r ivojla nishga ,  a y n i q s a ,   bilish  faoliyati  oliv  d a r a ja la r in in g  

s h a k l l a n i s h i g a   t a ’sir etishi  m u m k i n .   Bu  n u t q  va t a f a k k u m i n g   c h a m b a r c h a s  

b o g ' l i q l i g i ,   ijtim o iy ,  j u m l a d a n   n u t q i y   a l o q a l a r n i n g   c h e k la n g a n li g i  bila n 

b o g ‘l a n g a n d i r .   Bu j a r a y o n d a   b o l a n i n g   a t r o f - m u h i t n i   idrok  etish i  a m a l g a  

o s h a d i.

N u t q   b u z ilis h i,  n u tq iy   m u o m a l a n i n g   c h e k la n g a n lig i  b o la   sh a x s in in g  

s h a k ll a n i s h i g a  salbiy t a ’sir k o 'rs a tis h i ,  aslida boMmagan  ruhiy  b u zilish larn i, 

h is s iy - i r o d a v iy  s o h a n in g  o 'z i g a  x o s  xususiyatlarini  kcltirib  c h iq a rish i,  u ning 

x a r a k t c r i d a g i   salbiy  f a z ila tla r  ( t o r t i n c h o q l i k ,   q a l'iy a tsiz lik ,  o d a m o v i l i k ,  

s a lb iy lik ,  n o m u k a m m a l l i k   t u y g ‘u s i) n in g   rivojlanishi  u c h u n   y o ‘1  o c h i b  

b e rish i  m u m k i n .

B u l a r n i n g   barchasi  sa v o d x o n lik n i  cgallashga,  u m u m a n   o ‘z!ashtirishga, 

k a s b   t a n l a s h g a   sa lb iy   t a ’s ir   k o ' r s a t a d i .   D c m a k ,   lo g o p c d i y a   f a n i n i n g  

a h a m i y a t i   b o l a n i n g   n u tq iy   b u z ilish in i  b a r t a r a f  etish,  shu  b ila n   b irg a   u n in g  

n i u k a m m a l ,   h a r   t o m o n l a m a   riv o jla n ish in i  t a ' m i n l a s h d a n   ib o ra td ir.