Rivojlantirish instituti j. J. Jalolov, I. A. Ahmedov, I. S. Hotamov korxona tashqi iqtisodiy

1. Tovarni bozorga kiritish (chiqarish) davri — bu davrda
faqat tovarning hayotiylik davri keyingi bosqichlarining rivoji
bilan qoplanadigan ancha xarajatlar qilishga to‘g‘ri keladi.
Shuning uchun korxona bozorga chiqishdan oldin — xarajat va
foydani taxminan hisoblab chiqishi zarur. Agar ishlab
chiqaruvchida xarajatlarni qoplashga ishonchsizlik tug‘ilsa,
mablag‘larni sarflash shart emas.
Tovarning hayotiylik davri birinchi bosqichida uning sifati
va obro‘si muhimdir. Marketingning strategik faoliyatida muhim
rol mahsulot ishlab chiqarish va bozor konyunkturasini yaxshi
bilishga bog‘liqdir. Tovar sifatini nazorat qiladigan bo‘limlar
ishini yaxshi yo‘lga qo‘yish lozim. Chunki tovarning sifati
raqobatbardoshligini aniqlaydi. Tovar sifati mezonlari faqat uning
texnik darajasigina bo‘lib qolmay, balki mahsulotning estetik
va ergonometrik xususiyatlari, uning tejamliligi, qayta
ta’mirlanish qobiliyati, qadoqlash, bahosi, boshqa mahsulotlar
bilan almashtirish va to‘ldirish nisbati, xom ashyosining turi,
fan-texnika taraqqiyoti va atrof-muhitni musaffo saqlashga javob
berish xususiyatlari ham hisoblanadi. O‘ta qimmat turuvchi
mahsulotlarning sotilishini istiqbollash (prognozlash) uchun
sinov bozorlaridan foydalaniladi. Bu tovarni bozorga joriy
qilishga ko‘maklashuvchi omillarni hisobga olishda korxona o‘z
muvaffaqiyatini (muvaffaqiyatsizligini) baholash imkonini beradi.

---

1 9 2
Sinovli sotish: tovarni xaridorlarning qanday guruhlari qabul
qilishi, qanday bahoda, ko‘rinishda qabul qilishini aniqlashga
imkon beradi. Korxona mahsulot turiga va bozor segmentiga
qarab baholarni qo‘yadi. Bugungi kunda bizda ham erkin
narxlarga o‘tish keng qo‘llanmoqda. Ana shu o‘rinda bozor
talablariga moslashish, ularga qarab mo‘ljal olishning uddasidan
chiqish talab qilinadi. Bozor konyunkturasini hisobga olmasdan
quruq baholarni ko‘tarish hech qanday muvaffaqiyat keltirmaydi.