1-mavzu bozor iqtisodiyotida innovatsiya reja: Innovatsiyaning mazmuni va mohiyati Innovatsiyaning maqsadlari

20-MAVZU 
PORTFEL INVESTITSIYALAR  VA ULARNING 
DAROMADLILIGINI ANIQLASH
 
Reja: 
1 Real va moliyaviy investitsiyalar 
2. Markovits nazariyasi 
3.  Aksiyalar  portfelini  shakllantirish  va  uning  daromadliligini 
aniqlash  
4. Obligatsiyalar portfeli daromadliligi
 
 
1. Real va moliyaviy investitsiyalar 
Jahon  amaliyotida  «investitsiyalar»  atamasining  mamlakat  ichia  va  chet 
ellarda  real  va  moliyaviy  investitsiyalar  shaklida  uzoq  muddatli  kapital  kiritish 
sifatidagi talqini eng tarqalgan bo‘lib, real investitsiyalar bu — kapitalni moddiy 
va  nomoddiy  aktivlarga  kiritish  hisoblanadi,  moliyaviy  investitsiyalar  esa 
moliyaviy aktivlarga investitsiyalarni ifodalaydi. 
Hozirgi  zamon  bozor  iqtisodiyotida  investitsiyalarning  katta  qismi 
moliyaviy 
investitsiyalarga 
to‘g‘ri 
keladi. 
Mamlakatimizda 
esa 
investitsiyalarning  asosiy  ulushi  real  investitsiyalarga  tegishli.  Moliyaviy 
investitsilar  tushunchasi  U.F.Sharq,  G.Dj.Aleksander  va  Dj.V.  Beylining 
kitoblarida chuqur va batafsil ko‘rib chiqiladi. 
Moliyaviy  investitsiyalar  asosan  daromad  olish,  korxonaning  bozorda 
egallagan  o‘rnini  mustahkamlash,  boshqa  korxonalar  faoliyatini  boshqarishda 
qatnashishiga yo‘naltiriladi. 
Mahalliy  va  xorijiy  adabiyotlarda  moliyaviy  investitsiyalarning  ko‘plab 
va xilma-xil ta‘riflari keltiriladi. 
Moliyaviy investitsiyalar qog‘ozga yozilgan shartnomalarni ifodalaydi, bu 
oddiy  aksiya  va  obligatsiyalardir.  Moliyaviy  investitsiyalar  bu  —  kapitalni 
moddiy  ishlab  chiqarish  sohasi  korxonalari  qimmatli  qog‘ozlariga  kiritish, 
shuningdek, kapitalni bank muassasalariga joylashtirishdir. 
Moliyaviy  investitsiyalar  vositachining  (investitsiya  fondi  yoki  moiyaviy 
vositachi) mavjudligi bilan tavsiflanuvchi bilvosita investitsilar hisoblanadi.  
Moliyaviy investitsiyalar moliyaviy aktivlarga investitsiyalarni ifodalaydi. 
Moliyaviy  aktivlar  qatoriga  naqd  pul,  banklardagi  joriy  va  muddatli 
hisobraqamlaridagi qo‘yilmalar, xorijiy valyuta, qimmatli qog‘ozlar kiradi. 
Moliyaviy  investitsiyalar  deganda  mablag‘larni  turli  xil  moliyaviy 
vositalarga  (aktivlarga)  kiritish  tushuniladi,  ularning  orasida  qimmatli 
qog‘ozlarga  qo‘yilmalar  kiritish  asosiy  o‘rinni  egallaydi.  Vaholanki,  qimmatli 
qog‘ozlarning ma‘lum bir qismi, masalan, tijorat qimmatli qog‘ozlari moliyaviy 
investitsiyalar hisoblanmaydi. 
Moliyaviy  vositalar  bu  —  ular  bilan  savdo  moliya  bozorida  amalga 
oshiriladigan  moliyaviy  majburiyatlarning  (qisqa  muddatli  va  uzoq  muddatli 

---

137 
 
investitsiyalash uchun) turli shakllaridir. Moliyaviy vositalar pul mablag‘lari va 
qimmatli  qog‘ozlarni  qamrab  oladi.  20.1-rasmda  qimmatli  qog‘ozlar  va 
moliyaviy investitsiyalar o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik ko‘rsatilgan. 
 
 
 
 
 
 
20.1-rasm.  Moliyaviy  investitsiyalar  va  qimmatli  qog‘ozlar  o‘rtasida 
o‘zaro bog‘liqlik 
20.1-jadvalda  fond  qimmatli  qog‘ozlari,  fond  moliyaviy  asosiy 
vositalarining tuzilmasi keltirilgan.