Muvozanatli deb tushuniladi. Ammo, har qanday iqtisodiy tizimning bunday holati hayoliydir

 
 
Mavzuga oid masalalar 
  
1.  Mamlakat  aholisi  ixtiyoridagi  daromadning  20%i  jamg’ariladi,  avtonom 
iste’mol: a = 200. Narxlar darajasi va ish haqining nominal stavkasi o’zgarmaydi. 
Investitsiyaga  talab  I  =  200,  davlat  xaridlari  G  =  800,  real  milliy  daromad  Y  = 
3000. Soliqlar hajmi daromad darajasiga bog’liq emas. 
Agar davlat xarajatlari 50 birlikka oshsa - da soliqlar hajmi o’zgarmasa, real 
milliy daromad qanchaga o’zgaradi. 
* * *
 
2. Real daromadning darajasi Y = 4000, Iste’molga bo’lgan chekli moyillik 
MPS  =  0,8,  potentsial  daromad  Y*  =  4200.  Mamlakat  iqtisodiyoti  to’la  bandlik 
sharoitidagi  daromadga  erishishi  uchun  hukumat  soliq  tushumlarini  qanchaga 
o’zgartirishi kerak. 
* * *
 
3. Iqtisodiyot modeli quyidagi ma’lumotlar bilan ifodalanadi: 
Iste’mol funktsiyasining ko’rinishi C = 800 + 0,9 (Y - T), davlat xarajatlari 
G = 500, investitsiya hajmi I = 360, soliqlar hajmi T = 400. 
1) 
Muvozanatli YaIMni aniqlang; 
2) 
Davlat xarajatlari va soliq multiplikatorlarini aniqlang; 

---

 
79 
 
3) 
Agar  potentsial  YaIM  =  15000  teng  bo’lsa,  unga  erishish  uchun 
hukumat davlat xarajatlarini qanchaga o’zgartirish kerak? 
* * *
 
4. 
O’tgan  yilda  iqtisodiyotda  YaIM  =  1000,  G  =  100  tashkil  etdi. 
Mamlakat  hukumati  o’z  xarajatlarini  50ga  oshirib,  YaIMni  200ga  o’sishiga 
erishishdi  va  ikki  yil  davomida  davlat  byudjetining  kamomadi  0ga  teng  bo’lgan. 
Iste’molga bo’lgan cheklangan moyillikni aniqlang. 
 
5. 
2012  yilda  YaIM  -  2300,  xususiy  investitsiyalar  200ni  tashkil etgan. 
2013  yilda  esa  bu  ko’rsatkichlar  2550  va  250ga  teng  bo’lgan.  Agar  soliqlar 
solinmasa  va  davlat  xarajatlari  100  ga  teng  bo’lsa,  iste’mol  va  jamg’arma 
funktsiyalarining ko’rinishi qanday bo’ladi? Daromadni aniqlang. 
* * *
 
6. 
Iqtisodiyot quyidagi ma’lumotlar bilan ifodalangan. 
 
Y=S+I 
 
S=100+0,8Y 
 
I=50 
Bu erda U-daromad, S-iste’mol, I-investitsiyalar 
 
Quyidagilarni aniqlang: 
a) daromadning muvozanatli darajasi 
b) jamg’arma va iste’molning muvozanatli darajasi 
v)  ishlab  chiqarish  darajasi  800  ga  teng  bo’lganda  mahsulot  zahiralarini 
rejalashtirilmagan o’sishi qanday bo’lishini 
* * *
 
7. 2012 yilda YaIM - 2300, xususiy investitsiyalar 200ni tashkil etgan. 2013 
yilda esa bu ko’rsatkichlar 2550 va 250ga teng bo’lgan. Avtonom soliqlar hajmi - 
120,  davlat  xarajatlari  100ga  teng.  Iqtisodiyotda  haqiqiy  ishsizlik  darajasi  tabiiy 
ishsizlikdan  2%  oshgan,  davriy  ishsizlikning  YaIM  o’zgarishiga  ta’sirchanlik 
koeffitsienti  3ga  teng.  Avtonom  xarajatlar  hajmini,  muvozanatli  va  potentsial 

---

 
80 
 
YaIM,  inflyatsion  (retsession)  uzilishni  hamda  bu  uzilishni  bartaraf  qilish  uchun 
davlat xarajatlarini qanchaga oshirish kerakligini aniqlang. 
* * *
 
8. Yopiq iqtisodiyotda soliqning 20 mlrd. dollarga o’sishi va bu bilan bog’liq 
jami talabning qisqarishi sof ichki mahsulot (SIM)ni 60 mlrd. dollarga pasayishiga 
olib  keldi.  SIM  miqdori  investitsiyaga  va  soliq  darajalariga  ta’sir  etmaydi. 
Xarajatlar multiplikatori miqdorini aniqlang. 
* * *
 
9. O’tgan yilda YaIM 1000, davlat xarajatlari 100ga teng bo’lgan. hukumat 
davlat  xarajatlarini  50ga  oshirishi  bilan  YaIM  ning  200ga  o’sishiga  erishdi. 
Iste’molga bo’lgan cheklangan moyillik miqdorini aniqlang. 
* * *
 
10.  Iste’mol  funktsiyasi  berilgan:  C  =  90  +  0,85Y.  Agar  uy  xo’jaliklari 
daromadi 350ga teng bo’lsa, jamg’arma hajmini aniqlang. 
* * *
 
11.  Iste’mol  funktsiyasi  quyidagicha:  C  =  60  +  0,8Y.  Avtonom 
investitsiyalar hajmi - 50, davlat xarajatlari - 20. quyidagilarni aniqlang: 
a) 
ushbu iqtisodiyot uchun muvozanatli daromad darajasini; 
b) 
multiplikator miqdorini; 
c) 
davlat xarajatlari oshgan holda G = 30 muvozanatli daromad 
darajasini.